Yaz mevsiminde yaygın görülen hastalıklardan biri olan besin zehirlenmesi çoklukla hafif seyrederken, nadiren de olsa hastanın hayatını kaybetmesiyle sonuçlanabiliyor. Besin zehirlenmesinin yaz mevsiminde sıkça görülmesinin nedeni ise sıcaklığın artmasıyla birlikte ziyanlı mikroorganizmaların besinlerde daha kolay üreyip, çoğalabilmeleri. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran; besinlerle taşınan virüs, parazit, bakteri, toksin ve kimyasal unsurlardan kaynaklanan ‘besin zehirlenmesi’ dünyada her yıl yaklaşık 600 milyon kişiyi tehdit ediyor. Sıhhat Bakanlığı bilgileri de; ülkemizde yeniden her yıl 5-6 milyon kişinin besin zehirlenmesi sorunu yaşadığını belirtiyor. Besin zehirlenmesinden en çok et, süt, deniz eserleri ve yumurta sorumlu oluyor. Besin zehirlenmesinde kişi kontamine, yani rastgele bir hastalık etkeni bulaşmış olan gıdayıyedikten ortalama yarım saat ile 72 saat içerisinde; mide bulantısı, kusma, sulu yahut kanlı ishal, karın ağrıları, kramplar ve ateş üzere belirtiler gelişebiliyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, “Herkesin hastalık etkeni bulaşmış olan gıdayı yedikten sonra verdiği reaksiyon tıpkı olmayabiliyor. Kiminde hiç belirti görülmezken kiminde ise önemli yakınmalar gelişebiliyor. Belirtiler kesilmediğinde ve şiddeti arttığında tabibe başvurmak yaşamsal kıymet taşıyabiliyor” ihtarında bulunuyor. Pekala, besin zehirlenmesinden korunmak için hangi yanılgılardan kaçınmamız gerekiyor? Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, besin zehirlenmesine karşı almanız gereken 10 değerli kuralı anlattı; değerli teklifler ve ihtarlarda bulundu!
Ellerinizi sık sık yıkayın
Ellerimizle gün içerisinde hastalık etkeni olan her türlü yere temas ediyoruz. Bunun sonucunda da ellerimizden pek çok hastalık bulaşabiliyor. Örneğin lavaboya giren bir kişi ellerini kurallara uygun yıkamadığında ziyanlı tüm mikroorganizmalar ellerinde kalıyor. Kirli ellerle temas da hastalık etkeni bakteri ve virüslerin besine bulaşmasına yol açıyor. Bu duruma ‘çapraz bulaşma’ deniyor. Hasebiyle bilhassa rastgele bir pişmiş yahut pişmemiş besine dokunmadan evvel ellerinizi en az 20 saniye boyunca kesinlikle sabunla yıkamalısınız.
Çiğ etleri öteki besinlerden uzak tutun
Alışveriş yaparken, yiyecekleri hazırlarken yahut saklarken; çiğ kırmızı etleri, tavuk üzere kümes hayvanlarını, balık ve kabuklu deniz hayvanlarını öbür besinlerden uzak tutun. Zira çiğ olan bu çeşit etlerde kolay kolay üreyen salmonellla, E.coli, staphylococcus aureus üzere bakteri ve virüsler, sebze- meyveye bulaştıklarında besin zehirlenmesi gelişebiliyor. Ayrıyeten eti kestiğiniz tahta ile zerzevat doğradığınız tahta tıpkı olmasın. Tekrar et kestiğiniz bıçakları, eti koyduğunuz yerleri ve ellerinizi; yemek pişirmeye başlamadan evvel kesinlikle sabunlu sıcak suyla yıkayın. Bu biçimde çapraz bulaşmayı önlersiniz.
Oda sıcaklında çözdürmeyin
Yüksek sıcaklığa güçlü olmayan yiyecekleri (kırmızı et, kümes hayvanları, balık, süt, peynir…) ortalama 5 derecenin üzerinde olan sıcaklıklarda uzun mühlet bulundurmayın. Oda sıcaklığı ortalama 21-22 derece civarlarında oluyor ve bu ortamdaki yiyecekler dışarıda kaldıkları mühlet içerisinde süratle ziyanlı bakteriler üretiyorlar. “Bu nedenle buzluğunuzdan çıkarmış olduğunuz donuk etleri oda sıcaklığında mutlaka çözdürmeyin” ihtarında bulunan Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, şöyle devam ediyor: “Donuk etinizin, pişirme sürecinin bir gün öncesinde buzdolabının içinde çözünmesini sağlayın. Şayet acil çözünmesi gerekiyorsa, mikrodalga fırınınız varsa buz çözdürme programıyla çözdürüp, akabinde süratlice pişirin. Mikrodalga fırınınız yoksa akan ılık suyun içinde süratle çözdürüp tekrar bekletmeden pişirin. Dikkat etmeniz gereken bir öbür değerli nokta ise çözülen etleri tekrar dondurmamak olmalı”
Buzdolabınızı tıka basa doldurmayın
Buzdolabınızın dondurucu olmayan olağan kısımlarında sıcaklık 5 derecenin üstünde olmamalı, zira sıcaklık arttıkça ziyanlı mikroorganizmalar çoğalıp üreyecektir. Ayrıyeten yiyecekleri buzdolabındaki soğuk hava içeride rahat dolaşabilecek formda yerleştirmeli ve tıka basa doldurmamalısınız. Zira buzdolabını çok doldurursanız içeride soğuk hava her besine tıpkı derecede tesir etmez ve bunun sonucunda yiyeceklerde mikroorganizmalar üremeye başlar. Bilhassa sıcak mevsimlerde dolabın kapağını çok sık açarak içerideki sıcaklığın artmasına da yol açmayın.
Buzdolabında 1-2 saatten fazla bekletmeyin
Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel et gibiçok süratli bozulan yiyeceklerihiç bekletmeden süratlice soğutmanız yahut dondurucuya kaldırmanız gerektiğini belirterek, “Özellikle kırmızı et ve tavuk üzere kümes hayvanlarını satın aldıktan sonra buzdolabında 1-2 saatten fazla bekletmeyin; ya pişirin ya da süratle dondurucuya kaldırın. Aksi halde besin zehirlenmesine neden olabilen mikroorganizmalar süratle çoğalıp, üreyebiliyorlar” diyor.
Son kullanma tarihlerine dikkat!
Görünüşleri ve kokuları hiçbir halde değişmese bile son kullanma tarihleri geçmiş yiyecekleri asla tüketmeyin.
Şişmiş yahut çatlamışsa, almayın!
Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel,konserve besinlerin şiddetli besin zehirlenmelerine yol açabileceğini belirterek,“Konserve kutularının ağır darbeli, şişmiş yahut çatlak olmamasına dikkat edin ve bu eserleri satın almayın” diyor. Konutta yaptığınız konservelerin de imal esnasında katiyen hava almamaları çok değerli. Zira hava almış eserlerde zehirlenmemize sebep olan ziyanlı mikroorganizmalar ürerler” diyor.
Yumurtayı buzdolabına yerleştirirken yıkamayın
“Yumurta uygun şartlarda satın alınmaz ve saklanmazsa çok tehlikeli olabiliyor” bilgisini veren Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, tekliflerini şöyle sıralıyor: “Salmonella ve E. Coli üzere bakterilerin bulaşmamaları için yumurtayı satın alırken üzerinde hayvan dışkısı ve kir olmamasına dikkat edin. Tekrar birebir nedenle çatlak yumurtaları almayın. Ayrıyeten buzdolabına asla yıkayarak kaldırmayın. Bunun nedeni ise yıkandıktan sonra yumurta kabuğunun üzerindeki gözeneklerin açılarak hastalık oluşturan mikroorganizmaların süratle yumurtanın içine girmelerine sebep olması. Yumurtayı kullanımından çabucak evvel yıkayıp, pişirmeli ve tekrar bilhassa çaprak bulaş olmaması için yumurtaya dokunduktan sonra ellerinizi güzelce yıkamalısınız.
Etler uygun pişmiş olsun
Salam, pastırma ve çiğ köfte üzere çiğ tüketilen etler yahut tercihen az pişmiş etler de bakterilerin bulaşması açısından risk oluşturuyorlar. Örneğin az pişmiş olan tavuk etinde salmonella, kırmızı ette de bir çeşit E.coli bakterisi üreyebiliyor. Bu nedenle bakterilerin yok olmaları için etlerin yeterli pişmiş olmasına dikkat edin.
Hazırlık öncesinde yeterlice yıkayın
Besin kaynaklı zehirlenmeler, kontemine olan (hastalık etkeni bulaşan) besinlerin tüketilmeleri sonucu ortaya çıkan bir tablo. Bu nedenle besinleri pişirmede kullandığınız mutfak gereçlerini ve yüzeylerini, yemeği hazırlamadan evvel deterjanla çok yeterli yıkayın.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
