Nadir hastalıklar ve kök hücre temelli çalışmaların yürütüleceği Türkiye’nin iki kıymetli laboratuvarı merasimle açıldı…
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Hastalıkların tedavisinde gen çalışmaları ehemmiyet kazanıyor”
Nadir hastalıklar başta olmak üzere kanser üzere pek çok genetik kökenli hastalığın araştırılması, bunların tedavilerine ait genetik hücre teknolojileri ve kök hücre çalışmaları yürütmek emeliyle kurulan Üsküdar Üniversitesi TRGENMER ve ÜSKÖKMER laboratuvarları düzenlenen merasimle açıldı. TRGENMER’de genetik hastalıklar ve kanser üzere hastalıklarda teşhis kitleri ve tedavi üretilmesi amaçlanıyor. Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, az hastalıklar, psikiyatrik hastalıklar üzere pek çok hastalıkta gen çalışmalarının değerine dikkat çekti. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bebek daha anne karnındayken hastalığı teşhis etmek, birçok şeyi değiştiriyor. Bunun için de transgenetik çalışmalar giderek ehemmiyet kazanıyor.” dedi. TRGENMER Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan, SMA gen tedavisindeki birinci bütçelerini aldıklarını ve araştırmalar için çalışmalara başladıklarını belirterek bu yılın sonunda birinci preklinik laboratuvar çalışmaları yapacaklarının muştusunu verdi. Laboratuvar açılış programıyla birlikte gerçekleştirilen panele katılan milletlerarası dünyaca saygın üniversitelerden akademisyenler de laboratuvar çalışmalarında birliktelik ve muvaffakiyet dileklerini iletti.
Üsküdar Üniversitesi Transgenetik Hücre Teknolojileri ve Epigenetik Uygulama Araştırma Merkezi (TRGENMER) ve Üsküdar Üniversitesi Kök Hücre Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (ÜSKÖKMER) laboratuvarları düzenlenen merasimle açıldı.
İki laboratuvar merasimle açıldı
Üsküdar Üniversitesi Merkez Yerleşkesi içerisinde yer alan iki laboratuvar düzenlenen merasimle açıldı. Laboratuvarın açılışı Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Üsküdar Üniversitesi Rektör Yardımcısı, Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısım Lideri, PARGE Koordinatörü Prof. Dr. Muhsin Konuk, ÜSKÖKMER Müdürü Prof. Dr. Sevim Işık ve TRGENMER Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Cihan Taştan’ın birlikte kurdele kesmesiyle yapıldı.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Somut adımlar attık, hayalin ötesine geçtik ve gerçekleştirdik”
Laboratuvarın açılışının akabinde Nermin Tarhan Konferans Salonu’nda bir panel düzenlendi. Panelin açılış konuşmasını gerçekleştiren Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, TRGENMER ve ÜSKÖKMER laboratuvarlarının oluşmasında başından sonuna kadar çok emek verildiğini ve âlâ bir altyapı oluşturulduğunu söyledi.
“Hocalarımızın ve öğrencilerimizin bu heyecanı hissetmeleri, burada yeni bir şeyler bulma ile ilgili uğraşları bizleri de heyecanlandırıyor” diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Zaten bu türlü olursa sonuç çıkabiliyor. Somut adımlar attık, hayalin ötesine geçtik ve gerçekleştirdik. Hem hücre üretimi hem de gen ve virüs laboratuvarımız var. Alt yapı ve fizikî yatırımdan daha da kıymetlisi bilgi birikimiydi. Hocalarımızın birikimi olmasa bu türlü bir adım atamazdık ve başaramazdık. Hocalarımızdaki vizyonu, isteği ve çabayı görünce de bize de bu somut adımları atmak kaldı.” dedi.
Bilimleri birlikte sentezlemeyi amaçladık
Bu laboratuvarlar sayesinde artık TÜBİTAK, ulusal ajans projeleri, Avrupa Birliği ve Kalkınma Ajansı projelerini yürütmenin daha kolay olacağını kaydeden Prof. Dr. Tarhan, şunları söyledi:
“Üsküdar Üniversitesi’nin kuruluşunda AR-GE odaklarımız vardı ve kuruluş ideolojisini onun üzerine kurduk. Mühendislik, moleküler genetik ve biyoloji bilimlerini, sıhhat bilimlerini ve davranış bilimlerini birlikte sentezlemeyi amaçladık. Dünyanın gidişi bu tarafta. 10 yıl evvel kurarken dünyada biyomühendislikle ilgili gelecek vardı. Hatta beyin – bilgisayar arayüzü ile ilgili laboratuvarı o vakit kurduk. Bu o vakitler hayaldi ancak bilimde evvel yapılandırılmış, içi doldurulmuş hayaller oluyor ve daha sonra adımlar oluyor. Üretken fikir emele yönelik bir hayal kurumu olacak. Gayeye yönelik hayal kurulduktan sonra hayaller kuluçkaya yatıyor. Kuluçkaya yattığı vakit da öteki işlerle meşgul olurken bir anda parlak fikir ortaya çıkıyor.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Bütün oklar gen tedavilerini gösteriyor”
2003’te Genom Projesi açıklandığı vakit birkaç milyar doların tüm projenin yapılması için harcandığını, bu alanda yapılan çalışmaların ucuzladıkça daha kolaylaşacağına dikkat çeken Tarhan, gen çalışmalarının değerinin her geçen gün daha fazla anlaşıldığını söyledi. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bir klinisyen olarak şizofreniyle, bipolar bozuklukla, otizmle, Alzheimer’la, demansla ve parkinsonla uğraşıyorum. Bize gelen olaylar daima son istasyon üzere geliyor. Son evrede bize gelmese yurt dışına gidiyorlar. Güç hastalar var. Tedavilerinde ince eleyip sık dokumak gerekiyor. Çok zorlandığımız bir husus vardı. Nöropsikiyatride de karşımıza bir otistik hasta yahut demans hastası geldiği vakit hiçbir şey yapamamanın çaresizliğini hissediyorduk. Bu hastalıklar daha başlamadan neler yapılabilir diye araştırma yaparken bütün ok işaretleri genleri gösteriyordu. Bu hastalıkların tedavisi ile ilgili daha anne karnındayken yahut yürümeye başlamadan evvel teşhis edebilmek çok şeyi değiştiriyor. Bunun için de transgenetik çalışmalar gitgide ehemmiyet kazanıyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Enerjimizi hayal kurmaya ve üretmeye ayırmalıyız”
“İnsan laboratuvara girince haz ve heyecan yaşarsa orada yenilikler üretebiliyor” diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Akademideki hocalarımın zeki, çalışkan ve dürüst olmalarını önemsiyorum. Lakin bu halde bir ortaya gelinebildiğinde grup çalışması ortaya çıkıyor. Birebir emel için benzeyen hareket formuyla farklı insanların oturup çalışması grup çalışmasıdır. Grup çalışması birebir vakitte 21. yüzyılın hüneridir. Bunu da yapmaya çalışıyoruz. Gücümüzü hayal kurmaya ve üretmeye ayırmalıyız. Hayalini kurduğum bugünü gençliğimde görmeyi çok dilek ederdim fakat bugüne nasipmiş.” diye konuştu.
Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan: “Bir hücrenin bütün işlevlerini tahlil edebileceğiz”
TRGENMER Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan, merkezin kuruluşu için verdiği dayanaktan ötürü bilhassa Prof. Dr. Nevzat Tarhan’a teşekkür ettiğini belirterek “Vizyoner olmak çok kıymetli bir şey ve bu vizyon doğrultusunda harekete geçmek ve bir fiil üretmek çok pahalı. Bu fiil karşılığında bilimsel araştırma projesi kapsamında sevgili Prof. Dr. Sevim Işık hocamla birlikte hoş bir yol arkadaşlığımız var. Bu yol arkadaşlığında iki farklı laboratuvarı birleştirip aslında Türkiye’de DNA’dan tutarak bir hücrenin bütün işlevlerini tahlil edebilecek iki merkezimizi kurduk.” dedi.
TRGENMER’in 2018 yılında Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu yöneticiliğinde kurulduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan, “Bu merkezin kurulmasındaki gaye genetik hastalıklar, kanser üzere hastalıklarda hem teşhis kiti üretmek hem tedaviler üretmek. Yani son kullanıcı ya da gereksinim duyan hastalarımızın yararlanacağı birçok farklı mekanizmayı entegre ettik. Aslında Üsküdar Üniversitesi bir sıhhat kümesi ve ailesi. Hastanemizden üniversitemize, üniversitemizden araştırma ve uygulama merkezlerine kadar bir kompleks. Bu kompleks içerinde TRGENMER ve ÜSKÖKMER hastalarımızın tedavisinde kullanılabilecek birçok farklı eser ve projeyi gerçekleştirmeye devam ediyor.” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan’dan iki müjde
TRGENMER olarak iki hoş haberin muştusunu veren Dr. Öğretim Üyesi Cihan Taştan, “SMA gen tedavisindeki birinci bütçemizi aldık. Şu an araştırmalar için çalışmalara başladık ve bu yılın sonunda da birinci preklinik laboratuvar çalışmalarımızı yapacağız. Başka taraftan Türkiye’de ve dünyada sayılı üniversitelerin yapabildiği kanser immünoterapi alanında kanserli hastaların asker hücrelerinin genetiğini değiştirecek car-t tedavileri çok sayılı yerlerde yapılabiliyor. Zira yalnızca laboratuvar imkanı değil, birebir vakitte no how gerektiren bir ortam. Artık Üsküdar Üniversitesi TRGENMER’de TÜSEV’in de takviyesiyle yarım milyonluk birinci projemizin çalışmalarına başlayacağız.” diye konuştu.
Prof. Dr. Sevim Işık: “Kök hücre temelli bireye özel tedavi konusunda AR-GE çalışmaları hedefleniyor”
ÜSKÖKMER Müdürü Prof. Dr. Sevim Işık ise kısa bir müddette kurulan merkezde değerli çalışmalar gerçekleştirmeyi hedeflediklerini belirterek “Kasım ayında üniversitemiz tarafından BAP projesi olarak desteklenmeye karar verildi. Büsbütün üniversitemiz tarafından karşılandı. Yalnızca aygıtlara 2 milyon 600 bin TL yatırım yapıldı. Pandemi periyodu üzere sıkıntı bir vakitte üniversitenin bu türlü bir araştırma merkezine yatırım yapması takdire şayan. ÜSKÖKMER’de maksat olarak öncelikle nörolojik hastalıkların erken tanısı, tedavisi, hücre bazlı ve kök hücre temelli bireye özel tedavi konusunda Ar-GE çalışmaları yapmayı ve bu mevzuda da insan uygulamalarına yönelik üretim yapmayı planlayan bir merkez.” diye konuştu.
Prof. Dr. Muhsin Konuk: “Bir dönüm noktasındayız”
Üsküdar Üniversitesi Rektör Yardımcısı, Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısım Lideri, PARGE Koordinatörü Prof. Dr. Muhsin Konuk, panelin moderatörlüğünü yaptı.
“ÜSKÖKMER ve TRGENMER laboratuvarlarını açtığımız bugünün Üsküdar Üniversitesi için dönüm noktalarından biri olduğunu söyleyebiliriz.” diyen Prof. Dr. Muhsin Konuk, 1990 yılında James Wattson’un başkanlığında insan genom projesi başladığında aslında kök hücre hayli yol almıştı. Kök hücreye yönelik çalışmalar daha ileri durumdaydı. İnsan genom projesine çok farklı manalar yüklendi ve bu proje başladığında kök hücre ile ilgili olan çalışmalar, kök hücre tedavileri ile ilgili çabalar gölgede kaldı. Fakat günümüzde ne gen tedavisinin kök hücresiz, ne de kök hücrenin gen tedavisiz olamayacağını anlamış durumdayız.” dedi. Prof. Dr. Muhsin Konuk, “Öğrencilerimizin bu ülkenin bir bireyi olarak onlara verilen imkânların değerlendirip dünyada birebir işi yapan beşerlerle yarışabilir hale gelmeleri ve onlardan bir adım öteye gitmeleri gerekiyor. Bu da ülkenin gençlerin omuzlarına yüklediği en büyük sorumluluktur.” dedi.
Doç. Dr. Serdar Ceylaner: Ya servis sağlayıcı olacağız ya da servis alıcı olacağız”
Avrupa ve Tıp Uzmanları Birliği, Ender Hastalıklar Komite Üyesi Doç. Dr. Serdar Ceylaner, zoom yayınıyla katıldığı panelde bir tıbbi genetik uzmanı olarak bütün hayatını ender hastalıkları muayene ederek, kıymetlendirerek, klinik teşhislerini koyarak ve onların tedavileri için harcadığını söyledi.
Nadir hastalıkların iki boyutu olduğunu, bunlardan birinin insani ağır bir yük olduğunu kaydeden Ceylaner, “Şu anda üretebildiğimiz tedavi yok lakin bu tedaviler artık yakınımızda duruyor. Teknolojiyi çok yeterli kullanan uzmanlarımız var ve biran evvel aktive etmemiz lazım. İkinci boyutu ise ülkemiz açısından maalesef akraba evlilikleri nedeniyle az hastalıklarla karşılaşıyoruz. SMA her vakit akraba evliliği sonucu olmuyor lakin akraba evliliği yapanlar ender hastalıklarla daha fazla karşılaşıyorlar. Tartışmalarla gündemi meşgul eden bir husus da bunlara çok fazla para harcamamızdır. Bizim bu kademede iki seçeneğimiz var; ya biz bu işe çok para harcayacağız ya da biz bu işten gelir elde edeceğiz. Ya servis sağlayıcı olacağız ya da servis alıcı olacağız.” dedi.
Prof. Dr. Arife Polat Düzgün: “TBMM’de Ender Hastalıklar Kurulu kurduk”
Nadir Hastalıklar Kurul Üyesi 27. Devir MilletvekiliProf. Dr. Arife Polat Düzgün ise çevrimiçi olarak katıldığı panelde az hastalıklarla ilgili vatandaşların sıkıntılarını ve kahırlarını gördükleri için TBMM’de Az Hastalıklar Kurulu kurduklarını belirterek kurulun çalışmalarına ait bilgi verdi.
Prof. Dr. Arife Polat Düzgün, bu komitenin hazırladığı rapor doğrultusunda yaptıkları çalışmalara değinerek şunları söyledi:
“Çalışmalar sırasında Otizm Zihinsel Özel İhtiyaçlar ve Az Hastalıklar Daire Başkanlığı’nı kurduk. Ender hastalıklarla ilgili farkındalık oluşmasını önemsiyoruz. Şu anda az hastalıkların tedavisinin ne kadar güç olduğunu, araştırmalara muhtaçlık duyulduğunu ve değerini tüm kamuoyu biliyor. Az hastalıklardan birine Üsküdar Üniversitesi’nde tahlil bulunabilirse çok memnun olacağız. Az hastalıklar ortasında en çok bilinen SMA hastalığında, nusinersen sodyum etken unsurlu bir ilacın uygulanması ve hasta faaliyetlerinin yürütülmesi için yetkilendirilmiş merkez sayısı 25’ti. Daire başkanlığımız kurulduktan sonra vatandaşlarımızın sıhhat hizmetlerine erişebilmeleri için merkezlerin sayısını 78’e çıkardık. Herkesin takip ettiği ve bizim için de akraba evlilikleri çok kıymetli olduğu için evlilik öncesi SMA taraması pilot çalışmasını sürdürüyoruz. Bu pilot çalışmalar, ülke genelinde taramanın gerçekleşmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte nörovasküler hastalıklarla ilgili bir yönetmelik çıktı. Yönetmelikle birlikte ülke genelinde Nörovasküler Hastalıklar Ünitesi Merkezleri açılacak. Ender hastalıklar konusunda tüm sıhhat tesisleri ve akademisyenler ile irtibat kurulup husus kapsamında ülke çapında hastalık çalışma envanteri oluşturulması için teşebbüsler sürdürülüyor. Bu bilgilerin yapılacak çalışmalarla ve araştırmalarla maksadına ulaşacağını ümit ediyoruz.”
Panele çevrimiçi olarak katılan Emsey Hospital’den Prof. Dr. Serdar Bedii Omay, Biruni Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Visiting Prof. University of California Urvine, Pharmaceutical Sciences Prof. Dr. Mehmet Şenel, Almanya Freiburg Üniversitesi’nden Dr. Can Dinçer, İngiltere Birmingham Üniversitesi’nden Dr. Pınar Ustaoğlu ve İngiltere Westminster Üniversitesi’nden
Dr. Pınar Uysal Oyganer de merkezlerin bu alandaki çalışmalara kıymetli takviye vereceğini kaydetti.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
