Obezite, tüm dünyada her geçen gün yaygınlaşan önemli bir sıhhat sorunu. Son 40 yıldır tüm dünyada artış gösteren obezitenin birçok farklı sıhhat problemine neden olabildiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Türkiye’de ve dünyada günümüzün en kıymetli mevt nedenlerinden biri olarak kabul edilen obezite kesinlikle tedavi edilmeli. Bilhassa COVID-19 pandemisinin başlamasıyla birlikte Türkiye’deki şişmanlık insidansının daha da arttığı biliniyor. Yetişkinlerin yanı sıra çocuk ve ergenlerde de obezitenin görülme oranı arttı” açıklamasında bulundu. Pekala obezite ameliyatları ne vakit, kimlere yapılmalı? En yaygın yapılan ameliyatlar hangileri?
Obezite, biriken fazla vücut yağının artarak, sıhhat üzerinde olumsuz bir tesiri olabilecek düzeye çıkması nedeniyle oluşan tıbbi bir durumdur. Dünya Sıhhat Örgütü tarafından vücut kitle indeksi (BKİ) baz alınarak belirlenmiş sınıflamaya nazaran BKİ 18.5 altında olanlar az kilolu, 18.5 – 24.9 ortasında olanlar olağan kilolu, 25.0 – 29.9 ortasında olanlar fazla kilolu, 30.0 – 39.9 ortasında olanlar obez ve 40’ın üzeri olanlar morbid (ciddi) obez olarak sınıflandırılıyor. Obezitenin değerlendirilmesinde bel etrafı ölçümünün de kullanıldığını söyleyen Anadolu Sıhhat Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Bu doğrultuda erkeklerin bel etrafının 102 cm’den, bayanların ise 88 cm’den büyük olması şişmanlığın göstergesi olarak kabul edilebilir” dedi.
Şişmanlığın en kıymetli nedeni fazla kalori alımı ve hareketsiz ömür tarzı
Obezite hastalığı sık sık ve yüksek oranlarda kalorili beslenme nizamıyla yaşayan, fizikî olarak aktifliğin ya da idman yapmanın az olduğu şahıslarda daha fazla görüldüğünü hatırlatan Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Bunun dışında genetik olarak yatkın olma, hormonal bozukluklar, ruhsal sıkıntılar ve kullanılan antipsikotik ilaçlar da obeziteyi tetikleyen sebepler ortasında yer alıyor. Halk ortasında, obezite hastalığının metabolizma suratının düşüklüğüyle bağlantılı olduğu istikametinde bir kanı olsa da bu aslında az görülen bir sebeptir. Şişmanlığın en büyük iki nedeni gereğinden fazla kalori alımı ve hareketsiz ömür tarzı” formunda konuştu.
Obezite birçok hastalığın da sebebi
Obezitenin kalp ve damar hastalıkları, tip 2 diyabet, rahim, göğüs, prostat ve kalın bağırsak kanserleri, yüksek tansiyon, inme, sindirim sistemi sorunları, teneffüs yolu sorunları, kas-iskelet sistemi sorunları, ürogenital sorunlar ve psikososyal sorunlara neden olduğunu belirten Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Obezitenin tedavisinde başarılı olmak, gerçekçi gayeler belirlemek ve ömür şekli değişikliklerini gerçekleştirmekle mümkündür. Temel gaye; daha az kalori tüketirken, fizikî olarak daha etkin olup, harcanan kaloriyi arttırma olmalı. Bunun için öncelikle günlük kalori alımı ve fizikî aktivite ölçüsü belirlenmeli” dedi.
Metabolik sendromun en değerli tedavisi cerrahi
Günümüzün en büyük sıhhat meselelerinden birinin obezite ve tip 2 diyabetin tetiklediği ‘Metabolik Sendrom’ olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Metabolik Sendrom’la çaba ismine yapılan tüm çalışmalar ve bu çalışmalarla ilgili tahliller, ne yazık ki hastalığın tedavisinde klasik tedavi yollarının kâfi oranda muvaffakiyet sağlayamadıklarını gösteriyor” dedi.
Tüm tedavi prosedürleri ele alındığında elde edilen bilimsel birikimin obezite ve tip 2 diyabet tedavisindeki en tesirli sonuçların cerrahi müdahalelerle alındığının gösterildiğini vurgulayan Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, “Bu prosedürlerin bir kısmı yalnızca obezitenin tedavisinde değil, tip 2 diyabet ve eşlik eden öbür hastalıkların tedavisinde de tesirli ve kalıcı sonuçlar alındığını gösteriyor. Bilhassa son 30 yılda obezite ve tip 2 diyabetin cerrahi tedavisi için geliştirilen birçok metot bulunuyor. Vakit içinde bu formüllerin kimileri terk edilirken, bir kısmı de tesirli uzun periyot sonuçları sayesinde günümüzde de muvaffakiyet ile uygulanmaya devam ediyor” formunda konuştu.
Her tedavi yolunda olduğu üzere cerrahi müdahalelerin de avantajları ve dezavantajlarının olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Abdulcabbar Kartal, cerrahi metotların kendi içlerinde birbirlerine karşı üstün ya da zayıf oldukları noktaların bulunduğunu belirterek bu formüllerden en sık uygulanan 2 formülü anlattı:
1) Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) Ameliyatı
Tüp mide ameliyatı, midenin depo misyonu gören geniş kısmının çıkarılması sürecidir. Böylelikle olağanda 1.5-2 litre hacmi olan mide kabaca 50-150 ml hacminde ince bir tübe dönüştürülmesinden ibarettir. Tüp mide ameliyatı laparoskopik metotla, yani karna 4 ya da 5 adet küçük kesi yapılarak gerçekleştirilir. Ameliyat ortalama 45-75 dakika sürer. Genelde hastanede yatış mühleti 2 yahut 3 gündür.
İşlem sırasında midenin yaklaşık yüzde 80’i çıkarılır ve ince bir tüp mide bırakılır. Böylelikle yenebilecek besin ölçüsü önemli formda azaltılır ve erken doyma hissi sağlanır. Bu, ameliyatın kısıtlayıcı tesiridir. Fakat tüp mide ameliyatında çıkarılan mide açlığı tetikleyen Ghrelin hormonunu üreten kısımdır. Bu kısmın çıkarılması iştahı uyaran hormonun kandaki ölçüsünü azaltır ve çoklukla iştahın azalmasına neden olur. Bu da ameliyatın tıpkı vakitte metabolik ve hormonal tesirlerinden sorumludur.
Obezite, yalnızca alınan kalori ve harcanan kalori ortasındaki dengesizlikten ibaret olmayıp çok karmaşık bir sorundur. Obezitenin altında birçok hormonal sistem yatmaktadır. Sağlıklı bir beslenme sistemi ve idmanla desteklendiğinde ameliyattan sonraki bir ya da iki yıl içerisinde fazla kiloların yüzde 60-80’inin verilmesi sağlanabilir. Fakat kurallara uyulmadığında ve eski makûs alışkanlıklara dönüldüğünde gereğince kilo verememe, hatta tekrar kilo alma riski de vardır.
2) Laparoskopik gastrik bypass ameliyatı
Gastrik bypass ameliyatları, obezite cerrahisinin en fazla sayıda uygulandığı ülke olan Amerika’da, son 30 yıldır en sık uygulanan ameliyat çeşididir. Yıllar içerisinde bypass tekniği de değişiklikler göstermiştir. Günümüzde, tecrübeli bariatrik cerrahlar tarafından yapılmak şartıyla sindirim sisteminin gastrik bypass ameliyatları yoluyla yine düzenlenmesi son derece tesirli ve muteber bir prosedürdür.
Gastrik bypass hem hacim kısıtlayıcı hem de emilim azaltıcı özellikler içeren kombine bir prosedürdür. Ameliyatın birinci kısmı, midenin üst kısmında yaklaşık 30-35 ml hacminde ufak bir kısmın stapler denen özel cerrahi aletlerle kalan mide kısmından ayrılması ve küçük ve yeni bir mide poşu yaratılmasıdır. Bu sayede, çok küçük ölçüde besin ile doyma hissi sağlanır. Ameliyatın ikinci kısmı ise ince bağırsakların bypass edilmesidir. Yani midenin kalan kısmı ile bir ölçü ince bağırsak atlanır. Bu kısım mide asidi, safra ve pankreas sıvıları üzere sindirimde rolü olan enzimleri iletme misyonuna devam eder. Oluşturulan yeni mide kısmı ise ortalama 150-200 cm aşağıdaki bir ince bağırsak segmentine ağızlaştırılır. Yani alınan besinlerin bir kısmı emilmeden atılmış olur.
Diğer obezite cerrahisi formülleri üzere gastrik bypass ameliyatlarını da laparoskopik prosedürle, yani karnınızı açmadan, yalnızca 4 adet milimetrik kesiden girerek gerçekleştiriyoruz. Ameliyat mühleti ortalama 2-3 saattir. Elbette bu, anatomiye ve daha evvel geçirilmiş ameliyat hikayesine nazaran değişebilir. Ortalama hastanede kalış mühleti 3-4 gündür. Hastaların birçok fazla kilolarının yüzde 65-90’ını birinci yıl içinde verirler. Gastrik bypass ayrıyeten obeziteyle bağlı yandaş hastalıkların tedavisinde de harika sonuçlar sağlar. Bunların başında Tip 2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi, yüksek kolesterol ve asid reflüsü gelir. Tüm öbür ameliyatlarda olduğu üzere, burada da hastalar sağlıklı beslenme kuralları ve nizamlı antrenman üzere tekliflerimize uymadıklarında kilo kaybı yavaşlayabilir ve hatta tekrar kilo alımı görülebilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
