Yemeklerden sonra bilhassa yağlı besinlerin sindirilmesini kolaylaştıran safra sıvısının bağırsaklara geçişini sağlayan safra kesesinde farklı hastalıklar gelişebiliyor. Safra kesesinin en sık görülen hastalıkları ortasında safra taşları ve safra kesesi polipleri yer alıyor. Bayanlarda erkeklerden daha sık görülen safra kesesi taşı oluşmasının en kıymetli nedenlerinden birini ise kolesterol artışı oluşturuyor. Hadiselerin yüzde 75’inde rastgele bir belirti vermeyen safra taşının cerrahisinin ise şikayetlerin görüldüğü periyotta yapılması ehemmiyet taşıyor. Safra kesesi taşının tedavisinde laparoskopik cerrahinin altın standart usul olduğunu ve hastaya avantajlar sağladığını belirten Memorial Ankara Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Mete Dolapçı, safra kesesi taşları ve polipleri ile ilgili bilgi verdi.
Safra, yağların sindirimini sağlar
Karaciğerden salgılanan safranın bir kısmının depolanmasından ve konsantre edilmesinden sorumlu olan safra kesesi, karaciğerin çabucak alt yüzünde yer almaktadır. Safra kesesi yemeklerden sonra, bilhassa yağlı besinlerin mideden on iki parmak bağırsağına geçmesiyle birlikte kasılarak, yağların sindirimi için gerekli olan safranın bağırsağa geçişini sağlar.
Beyaz derili ve sarışın bayanlarda safra taşları daha sık izleniyor
Safra kesesinin en sık görülen hastalıkları safra kesesi taşları ve polipleridir. Daha az olarak safra kesesinde kanser görülebilmektedir. Safra kesesi taşlarının toplumda görülme oranı yaklaşık yüzde 10-20 civarında olurken; beyaz derili, sarışın ve doğum yapmış bayanlarda bu taşlarla daha çok karşılaşılmaktadır.
Kolesterol artışına dikkat!
Safra kesesi taşlarının en sık izlenen tipi kolesterol taşlarıdır. Safra içeriğindeki kolesterol ölçüsünün artması taş oluşumuna yol açmaktadır. Bir başka etken ise safra kesesine kadar ulaşan mikropların yol açtığı taşlar olmaktadır.
Her hazımsızlık ve gaz şikayeti safra kesesi hastalığına işaret etmez
Safra kesesi taşlarının yaklaşık yüzde 75’i rastgele bir belirti ve bulgu vermemektedir. Şahısların hazımsızlık, gaz şikayeti üzere bir kadro hafif şikayetlerini safra kesesine bağlamak çok hakikat bir yaklaşım olmamaktadır. Bununla birlikte çoklukla safra kesesi taşına bağlı şikayetler;
• Ayda bir yahut daha sık karın ağrısı
• 30 dakika – 24 saat süren ağrı
• Son bir yıl içerisinde ortaya çıkmış ağrı
• Gece uykudan uyandıran ağrı olarak kabul edilir.
Komplikasyon riskine dikkat!
Bu şikayetlerin varlığı safra kesesi taşlarının semptomatik (bulgu verir) hale geldiğini göstermektedir. Semptomatik hale gelmiş safra kesesi taşlarının yüzde 20’sinde, safra kesesi iltihabı (Akut kolesistit), taşa bağlı ana safra yollarının tıkanması (Tıkanma sarılığı-kolanjit) ve pankreas iltihabı (Biliyer pankreatit) komplikasyonlarının gelişme riski bulunmaktadır. Bu komplikasyonlar, safra kesesi içerisindeki taşın safra kesesi kanalını ve ana safra kanalını tıkaması sonucu gelişmektedir. Safra kesesi taşının semptomatik hale gelmesi ya da bu komplikasyonlardan birinin gelişmesi durumunda kesinlikle ameliyat gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Taş ve polipler çağdaş teknolojilerle görüntülenebiliyor
Safra kesesi hastalıklarının teşhisinde kullanılan ve en muteber usul olan ultrasonografi ile taşlar ve polipler detaylı bir formda görüntülenebilmektedir. Safra kesesi kanserinden şüphelenildiği durumlarda ise bilgisayarlı tomografi (MR) ve daha ileri tetkikler de uzman tabip tarafından istenebilir.
Laparoskopik cerrahi hastaya değerli konfor sağlıyor
Safra kesesi ameliyatı ekseriyetle kapalı (laparoskopik) prosedür ile gerçekleştirilir ve operasyon sırasında safra kesesi, içindeki taşlarla birlikte alınır. Laparoskopik ameliyat, safra kesesi taşları yahut polipleri için altın standart formül olmaktadır. Lakin bazen hastanın daha evvel birden fazla karın ameliyatı geçirmesi, bu ameliyatların üst karın kısmında yapılması ve o bölgelerde yapışıklıklar oluşması, hastanın güvenliği açısından laparoskopik ameliyatın açık ameliyata çevrilmesini gerektirebilmektedir.
Nadiren de olsa kapalı ameliyat sırasında anatomik yapıların kâfi olarak ortaya konamadığı durumda da açık ameliyata geçilebilir. Açık ameliyata geçmenin bir komplikasyon değil, hasta güvenliği açısından bir mecburilik olduğu bilinmelidir.
Şikayet yaratmayan safra taşları kanser riski dehşetiyle alınmamalıdır
Safra kesesi taşlarının kansere yol açtığı ile ilgili doğrulanmış bir bilimsel data yoktur. Safra kesesi kanseri olanların safra kesesinde ekseriyetle taşın da bulunması nedeniyle bu türlü bir inanış ortaya çıkmakla bir arada; taşın mı kansere neden olduğu, yoksa kanser nedeniyle mi taş geliştiği net değildir. Hiçbir şikâyeti olmayan ve safra kesesinde taş olan bir kişinin kanser riski nedeniyle ameliyat kararı vermesi yanlışsız değildir.
Safra kesesinde taş olanlar dikkatli beslenmeli
Safra kesesinde taş ve ameliyat gerektiren semptomları olan hastanın ameliyat oluncaya kadar beslenmesine dikkat etmesi gerekir. Safra kesesinin kasılmasına en çok yağlı yiyecekler, yumurta ve çikolata sebep olmaktadır. Bu nedenle bu türlü yiyeceklerden sakınmak gerekir. Ameliyat sonrasında ise hastalar için beslenme açısından rastgele bir kısıtlama bulunmamaktadır.
Polipler çoklukla tesadüfen belirlenir
Safra kesesi hastalıkları içinde ikinci olarak en sık izlenen safra kesesi polipleri ise toplumda yaklaşık yüzde 5 oranında görülmektedir. Belirti ya da bulgu vermeyen polipler, çoklukla ultasonografik incelemede tesadüfen saptanır. Safra kesesi poliplerinin çoğunluğu safra kesesi duvarına yapışık olan kolesterol poliplerinden oluşmaktadır.
Büyüklük, poliplerin uygun yahut berbat huylu olduğunu belirler
Gerçek poliplerin ise büyük bir oranı uygun huyludur. Safra kesesi poliplerinin yeterli yahut berbat huylu olup olmadıklarını belirleyen en kıymetli ölçü poliplerin büyüklüğüdür. Polip çapı 5 mm’nin altında olanlarda çabucak hemen hiçbir vakit kanser görülmez iken; çapı 1 cm’den büyük olanlarda kanser oranı yüzde 50’ye yaklaşmaktadır. Küçük boyutlu, birden fazla sayıda ve rastgele bir bulgu vermeyen safra kesesi poliplerinin çabucak ameliyat edilmesine gerek yoktur. Bu poliplerin altı aylık ultrasonografi denetimi ile boyut açısından takip edilmesi gerekmektedir. Lakin, 50 yaşından büyük hastalarda tek polip ile birlikte safra kesesi taşı mevcudiyeti varsa ve bu durum şikayete sebep oluyorsa operasyon planlaması yapılmalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
