Çocuklar pandemi devrinin düşüncelerini şimdi atlatamamışken, hepimizi derinden etkileyen orman yangınlarının acısını hissettiler, haberleri dinlediler ve tasaya tanıklık ettiler. Yalnızca yangına yakın yerlerde bulunan çocuklar değil tüm çocukların doğal afetlerin yaratacağı kaygıyla baş edebilmeleri için, hislerinin ciddiye alınması, afetin neden/sonuç ilgisinin hakikat anlatılması ve inançta hissetmelerinin sağlanması gerekli. DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Ruhsal Danışmanlık Merkezi Kısım Lideri Klinik Psikolog Gülşah Ergin, başta yangın olmak üzere doğal afetlerin çocuklar üzerindeki mümkün tesirlerini ve tahlil yollarını paylaştı.
Çocuklar tarihi bir değişim sürecine tanıklık ediyorlar. Tüm dünyayı tesiri altına alan global ısınma ve iklim değişikliği süreci, beraberinde sıradışı tabiat olaylarını ve afetleri de getiriyor. Çocukları, yalnızca ülkemizde değil, dünyanın her yerinde artış gösteren doğal afetlerle ilgili sağlıklı bir biçimde bilgilendirmek, neden ve sonuç ilgisini anlayabilecekleri biçimde anlatmak ve hepsinden değerlisi inançta hissetmelerini sağlamak ailelerin en kıymetli sorumlulukları ortasında yer alıyor.
DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Klinik Psikolog Gülşah Ergin Yangın, çocuklara bilgi vermenin onları rahatlatacağına ve telaşlarını azaltacağına dikkat çekerek “Yangın, çocuklara öbür doğal afetler çerçevesinde anlatılabilir. Doğal afetlerin sistemsiz ve çoğunlukla evvelce kestirilemeyen tabiat olayları olduğu söylenebilir ve örnekler üzerinden çocukla sohbet edilebilir” dedi.
Güven hissini destekleyin
Klinik Psikolog Gülşah Ergin çocukların bir olayı travmatik bir tecrübe olarak yaşaması için illa o olayı birebirde yaşaması gerekmeyeceğini; o olaya şahitlik etmenin, o olayla ilgili yaşananları duymanın ve hatta yaşananları ekranda görmenin de çocuklarda travmatik bir tesir yaratabileceğini söyledi. Ergin, bir bireyin fizikî ve ruhsal kapasitesini aşan her şeyin travmaya dönüşebileceğini tabir ederek, “Travmatik bir olaydan sonra tüm çocuklar birebir yansıları tıpkı vakitte göstermeyebilirler. Her çocuk için “olağan” hallerinin dışına çıkan her türlü davranış ve his değişimi dikkatle takip edilmelidir. İçe kapanma, evvelce yapabildiği bir şeyde gerileme, genel bir korku-kaygı yahut öfke hali, çok hareketlilik, bedensel semptomlar travmatize olmuş çocuklarda sıklıkla görülen belirtilerdendir. Travmatik bir tecrübe yaşayan çocuğun en çok “güven” ve “güvende hissetme” hisleri zedelenir. Bu nedenle fizikî ve duygusal olarak çocuğun yanında olmak, onu sevdiğimizi söylemek, “şimdi” inançta olduğuna bilhassa vurgu yapmak çok değerlidir. Neler olduğu, artık ne durumda olunduğu konusunda bilgi verilmesi ve yaşananlar karşında “Ben de çok üzüldüm. Ben de çok korktum” üzere cümleler ile kendi hislerimizin da paylaşılıyor olması yeniden çocuğu çok rahatlatacaktır. Ayrıyeten çocuklara oyun ve cümbüş için fırsatlar yaratılması da onların güzelleşme süreçlerini hızlandıracaktır” dedi.
Haberleri izlemek sarsıcı olabilir
Klinik Psikolog Gülşah Ergin haberlerin birçok sefer gündemin en berbat, en etkileyici yanlarına odaklandıklarını ve içeriklerin çocuklar için çok sarsıcı ve çok üzücü olabileceğine değindi ve “Yayınlanan haberlerin çocuklara değil büyüklere yönelik hazırlandığını unutmamalıyız. Çocukları direkt olarak haberlere maruz bırakmamak daha yanlışsız olacaktır. Bununla birlikte çocuklar tekrar de etraftan bir şeyler duyuyor olabilir. Çocukları ülkemizde ve dünyamızda olan gündem hakkında yaşlarına uygun olacak biçimde bilgilendirmek, soruları varsa sorularını yanıtlamak ve hislerini söz etmek konusunda onlara yardımcı olmak çok önemlidir” dedi.
Duygularını hafife almayın
Toplumun her kesitini etkileyen ve gündemi tümüyle kaplayan doğal afet süreçlerinde çocukların hislerini hafife almamanın kritik değer taşıdığını söyleyen Ergin “Çocuklara “Korkulacak ya da üzülecek bir şey yok.” demek yanlışsız bir yaklaşım değildir. Tam karşıtı bu türlü durumlar karşısında dehşet ve keder hissetmek çok olağan bir durumdur. Endişe içinde olan bir çocuğa “Sen artık bu türlü şeyler duydun/gördün, anlayamadın, ondan çok korktun.” ya da “Böyle şeyler olduğu için çok üzüldün, kafan çok karıştı.” demek çok daha gerçek bir yaklaşım olacaktır. Böylece çocuğa hislerini söz etme konusunda takviye olunurken tıpkı vakitte da onun sakinleşmesi sağlanmış olacaktır. Ayrıyeten bu türlü durumlarda yardım kaynakları hakkında bilgi vermek de çocukları çok rahatlatacaktır: ‘Şimdi orada itfaiyeciler, polisler, hekimler var. Herkes ellerinden geleni yapıyor.’ üzere açıklamalar yapılabilir” dedi.
Önce itimat sonra farkındalık
Gülşah Ergin afet periyotlarında önceliğin inanç oluşturmak olduğunu, lakin iklim değişikliğinin gelecekteki mümkün tesirlerini çocuklarla paylaşmanın da yararlı olabileceğine vurgu yaptı. “Çocuklar var olan global değişimin sorumlusu değiller ve onlara taşıyabileceklerinden fazla sorumluluk yükleyemeyiz. Yeniden de tüketim, etraf müdafaası, orman, ağaç ve hayvan sevgisi, su ve güç kullanımı üzere mevzularda dikkatli olmalarını sağlayacak bir bilgilendirme oyun mantığında onlara aşılanabilir. Öncelikle rol model olmak, örneğin unutulan ışıklarla ilgili teftiş vazifesini çocuklara vermek, daha az kâğıt kullanımını desteklemek üzere konut içi aksiyonlar sürdürülebilir bir geleceğin inşasına iştiraklerini sağlayabilir” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
