TOMRA Geri Dönüşüm Lideri Tom Eng, Avrupa ve memleketler arası atık mevzuatındaki son değişikliklerden kimilerine dikkat çekerek, bu değişikliklerin atık sürece operatörleri açısından sonuçlarını vurguluyor.
Küresel atık ve geri dönüşüm dalı, sıkı düzenlemelere tabi tutuluyor ve milletlerarası mevzuata ek olarak neredeyse her bir ülke, atık sürece operatörlerinin uyması gereken başka düzenlemelere sahip bulunuyor. Atık mevzuatı, dalımızın bel kemiği ve ekseriyetle mevzuattaki tüm değişikliklere olumlu yaklaşılıyor. Zira mevzuatlar, her vakit geri dönüşüm kalite standartlarını daha da artırmayı yahut lokal, ulusal ya da memleketler arası seviyede geri dönüşüm oranlarını artırmayı hedefliyor.
Yürürlüğe giren en yeni üç mevzuat değişikliğini kıymetlendirmek isteriz: Basel Kontratı Plastik Atık Değişiklikleri, Çin’de katı atık ithalatının yasaklanması ve kısaca Avrupa Yeşil Mutabakatı.
Basel Mukavelesi Plastik Atık Değişiklikleri
Giderek daha fazla ülkenin plastikleri geri kazanmak ve geri dönüştürmek için gerekli önlem ve mevzuatları uygulamaya koymasına karşın, katı atık alanları dünya çapında milyonlarca ton plastik için birinci seçenek olmaya devam ediyor. 2019’da gerçekleşen Basel Konferansı’nda devletler, plastik atığın yasal olarak bağlayıcı bir çerçeveye dahil edilmesi için Basel Mukavelesi’ni değiştirmeyi kararlaştırdılar. 186 ülke, çevresel olarak sağlıklı bir geri dönüşüme girmeyecek olan plastik atıklarının taşınması ile ilgili yeni kısıtlamalar getiren bu değişikliği kabul etti. Bu yeni kısıtlamalar, ABD’de geçerli değildir.
Değişiklikler, 1 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Geri dönüştürülemeyen yahut geri dönüştürülmesi “zor” olan her türlü tehlikesiz plastik atık, artık “özel dikkat” gerektiren atık kategorisine alınarak taşınması Basel Sözleşmesi’ndeki evvelce bildirim ve onay kaidelerine tabi tutuluyor.
Değişikliklerin maksadı, geri dönüşüme yahut imhaya gönderilen birçok plastik hurdanın ve atığın milletlerarası sevkiyatını denetim ederek global plastik atık ticaretini daha şeffaf ve daha fazla kontrole tabi bir hale getirmek. Ayrıyeten Mevzuatın emeli, geri dönüştürülebilir plastik sevkiyatlarına “gizlenen” geri dönüştürülemeyen plastiğin bu malzemeyi yönetme imkânı bulunmayan gelişmekte olan ülkelere gönderilmesine son vermek. Geçmişte gelişmekte olan ülkeler, kullanabilecek plastik gereçleri kurtardıktan sonra, geri kalanları atık alanlarına gönderiyor yahut açık havada ateşle yakıyordu.
Sözleşme kapsamında tehlikeli atık olarak sınıflandırılan plastiklerden kimileri evsel atık yığınlarında bulunduğundan bu yeni mevzuat, evsel atıkları işleyen atık operatörlerini direkt etkileyecek. Tıpkı biçimde, karışık evsel plastik atıkları ihraç etmek gayesiyle, operatörlerin artık ayrıntılı bir Evvelden Bilgilendirilmiş Onay (PIC) prosedürüne uyması ve gereçler için hem ihraç eden hem de ithal eden ülkelerin evvelce onay alması gerekecek.
Basel Kontratı Plastik Atık Değişiklikleri, elbet halihazırda plastik atık için ihracat pazarlarına gereksinim duyan atık sürece tesislerini etkileyecek. Evvelden onay alma süreci, ihracatta birkaç ay süren gecikmelere neden olabilir ve atık sürece operatörleri Evvelce Bilgilendirilmiş Onay (PIC) almak için beklerken tesislerinde çok yüksek ölçüde atık depolamak zorunda kalabilir. Atık operatörleri, bu kurala uymadıkları takdirde, materyalleri masrafları ihracatçıya ilişkin olmak üzere iade edilebilir. Taşıma sırasında durdurulması halinde sevkiyatta gecikmeler olabilir ve kimi kaidelere uyulmaması durumunda, gerecin varış ülkesindeki otoriteler tarafından potansiyel olarak finansal cezalar dahil resmi önlemler alınabilir.
Çoğu karma plastik artık evvelce bilgilendirilmiş onay gerektirse de kimi istisnalar bulunuyor. “Yeşil Liste” atıkları olarak isimlendirilen bu atıklar için atış sürece operatörlerinin bu malzemeyi evvelden bilgilendirmeden ihracata devam etmesine müsaade verilecek. Yeşil Liste atıkları, geri dönüşüm süreçlerine gönderilen ve neredeyse yalnızca tek tip plastik içeren plastikleri ve başka geri dönüştürülecek polipropilen (PP), polietilen (PE) ve polietilen tereflatat (PET) karışımlarını içeriyor. Öteki tüm plastik atık ihracatı ve ithalatının, bildirilmesi ve taşıma öncesi ihracat onayı alınması gerekiyor.
Otomatik ayıklama teknolojisindeki gelişmeler, PET ve HDPE üzere renkli ve şeffaf plastik cinslerinden polipropilen, polistiren ve PVC üzere öbür polimerlere kadar plastik geri dönüşümünde fevkalâde saflık sonuçlarına ulaşma imkanı veriyor. Gerçek mevzuat, altyapı ve bilhassa de yanlışsız ayıklama teknolojisi kombinasyonu uygulandığı sürece, tekli polimer yığınlarında daha evvel olanaksız olan 99,99’un üzerinde saflık seviyelerine ulaşmak mümkün.
Bu materyal, sırf evvelden müsaade alınmadan memleketler arası olarak gönderilmekle kalmayacak, birebir vakitte karışık plastiklerden çok daha yüksek bir piyasa fiyatına sahip olacak. Bu nedenle karışık plastikleri tek akışlara ayıklamak ve ayırmak için hem ticari hem de yasal faktörler kelam konusu.
Çin’in katı atık ithalatını yasaklama kararı
2021 yılı başında yürürlüğe giren bir öbür atık mevzuatı konusu ise Çin’in plastik, kağıt ve dokuma eserleri dahil katı atık ithalatını yasaklaması oldu. Çin, son 40 yılda bu materyaller açısından kıymetli bir pazardı fakat ithal geri dönüştürülebilen materyalleri sonlandırma siyaseti 2013 yılında hayata geçmişti. Son katı atık ithalatını yasaklama kararı, Çin otoritelerinin yurt içindeki gereçlerin geri dönüştürülmesini daha fazla teşvik etme ve ülkenin ithalata daha az gereksinim duymasını sağlama konusundaki kararlığını yansıtıyor.
Çin’in katı atık ithalatını yasaklama kararı, şimdiye kadar materyalleri için son pazar olarak Çin’e muhtaçlık duyan atık sürece operatörleri açısından kapsamlı sonuçlar doğuracak. Çin, bu mevzuda plastik atık ve birtakım ülkelerde karma kağıt ithalatını yasaklamak için adımlar atan Malezya, Tayland ve Hindistan üzere ülkelerin müsaadeden gidiyor.
Basel Kontratı Plastik Atık Değişiklikleri’nde olduğu üzere, Çin’in yeni katı atık ithalatı yasağına uyulmaması hem atık taşıyıcısı hem de ithalatçı açısından 500.000 RMB (yaklaşık 71.000 ) ve 5 milyon RMB (yaklaşık 710.000 ) ortasında belirlenen ağır cezalara yol açabilir. Gümrük otoriteleri, ayrıyeten katı atıkların imha için ihraç yerine iade edilmesi talimatını verecektir.
Geçmişte bu malzemeyi Çin’e yahut şu anda bu gereçleri yasaklayan öteki ülkelere ihraç etmeye gereksinim duyan atık sürece operatörleri, artık katı atık materyalleri için yeni son pazarlar bulmak yahut Çin’in ithalat ruhsatı vereceği katı atıklar için talep ettiği harikulâde yüksek saflık oranlarına ulaşmak için ayıklama teknolojisine yatırım yapmak durumunda kalacak.
Atık kağıt eserleri örneğine bakarsak, Çin geçmişte dünyanın en büyük kağıt ithalat pazarıyken şu anda yalnızca 99,5 üzerinde saflık seviyesine sahip olan atık kağıt için ithalat ruhsatı veriyor. Bu da kelam konusu işletmecilerin, atık kağıtlarını Çin’e ihraç etmeye devam etmek istiyorlarsa ayıklama, mürekkep giderme ve geri dönüşüm çalışmalarını artırmasını ve bunlara yatırım yapmasını gerektiriyor.
Bunun için de kağıttaki kağıt dışı unsurları ayıklamak ve ayrıyeten kahverengi karton, baskılı karton, plastik kaplamalı karton, boyanmış kağıt, gazete kağıdı ve dört renkli baskılı (CMYK) kağıt üzere farklı kağıt sınıflarında yüksek saflığa sahip fraksiyonlar üretmek gayesiyle sensör tabanlı kağıt geri dönüşüm teknolojisindeki en yeni gelişmelerden faydalanmak gerekiyor. Sensör tabanlı ayıklama, atık sürece operatörlerinin materyallerini Çin’e ihraç etmeye devam etmesini yahut tercih ederlerse ülke içinde ya da yurt dışında materyallerinin saflık seviyeleri sonucu çok daha yüksek bir piyasaya fiyatı alabileceği alternatif pazar rotaları bulmasını sağlayabilir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı
Çin’in tüm katı atık ithalatını yasaklama kararı ile eş vakitli olarak, Avrupa da ayıklanmamış plastik atıkların sevkiyatını yasaklayan yeni AB sevkiyat kurallarını hayata geçirerek plastik kirliliği problemini ele almak için ek adımlar atıyor.
1 Ocak 2021’de yürürlüğe giren Avrupa Komitesi’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında, plastik atıkların ihracatını, ithalatını ve AB içinde sevkiyatını düzenleyen yeni kurallar yer alıyor. Bu yeni kurallar, geri dönüşüme gönderilen “temiz” plastik atıklar dışındaki plastik atıkların AB’den OECD dışı ülkelere ihracatını yasaklıyor.
Basel Mukavelesi Plastik Atık Değişiklikleri ve Çin’in katı atıklarla ilgili ithalat yasağında olduğu üzere, bu düzenlemeler atık sürece operatörlerinin yüksek saflıkta tekli yığın halinde plastik fraksiyonları üretememesi halinde, plastik atıklarını artık kolaylıkla ihraç edemeyeceği manasına geliyor. Hasebiyle bir defa daha sensör tabanlı ayıklama teknolojisinin, atık sürece operatörlerine yeni kurallar çerçevesinde istenen ve öteki ayıklama tekniklerinin sağladığından çok daha yüksek oranda saflık seviyelerine ulaşmada yardımcı olabileceğini görüyoruz.
Değişen yasal şartlar
İncelediğimiz bu düzenlemeler, atık sürece operatörlerini direkt etkileyecek şimdiki değişikliklerden yalnızca birkaçı. 2021 yılında tüm AB üyesi ülkelerde yürürlüğe girecek olan bir sonraki kıymetli mevzuat değişikliği de tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasıdır. Global bir müşteri tabanına sahip olan TOMRA Sorting, gerek ulusal gerekse milletlerarası seviyede tüm mevzuat değişikliklerini etkin halde takip ediyor. Bu da bizi, kelam konusu değişiklikler uygulamaya girdikçe müşterilerimizi desteklemek için güçlü bir pozisyona getiriyor. Hayata geçecek tüm değişikliklerle ilgili bilgi sahibi olmak, teknolojimizi ve süreçlerimizi, bunların gayesine uygun, gelecekte meydana gelebilecek gelişmelerden etkilenmeyecek yapıda olmasını sağlayacak ve en değerlisi de müşterilerimizin şiddetli ve rekabetçi memleketler arası pazarda muvaffakiyete ulaşmasına yardımcı olacak formda uyarlamamızı sağlıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
