Dünyada ve ülkemizde süratle yaygınlaşan akciğer kanseri görülme sıklığı açısından erkeklerde prostat, bayanlarda ise göğüs kanserinden sonra ikinci sırada yer alıyor. İnatçı öksürük, akciğer enfeksiyonu, nefes darlığı, ses kısıklığı, göğüs ağrısı ve balgamda görülen kan ile kendisini belirli eden akciğer kanseri, gelişen tıbbi ve teknolojik imkanlar sayesinde başarılı bir halde tedavi edilerek, hastaların hayat kalitesi ve mühleti artırılabiliyor. Akciğer kanseri tedavisinde hastaya özel cerrahi süreç, maksada yönelik akıllı tedavi, kemoterapi, inmünoterapi ve radyoterapi üzere çağdaş tedavi sistemleri kullanılıyor. Memorial Şişli Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mehmet Akif Öztürk, akciğer kanseri ve tedavisi konusunda bilinmesi gerekenleri anlattı.
Akciğer kanseri iki tipte görülür
Akciğer kanseri, akciğer dokusundan köken alan, başlangıçta çoğunlukla bir nodül yahut tümöral kitle biçiminde görünen makûs huylu, üreme potansiyeli olan(maling) bir hastalıktır. Akciğer kanseri, küçük hücreli dışı (KHDAK) ve küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) olmak üzere iki ana başlık altında incelenmektedir. Bu iki alt tip kansere birebir prensipler izlenerek, benzeri yollarla teşhis konulmaktadır. Lakin her iki tipin de tedavileri kıymetli farklılıklar içermektedir. Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin de, adenokarsinom, skuamöz hücreli karsinom ve büyük hücreli karsinom formunda alt tipleri mevcuttur.
Sigara kullanımına bağlı olarak bayanlarda akciğer kanseri süratle artıyor
Akciğer kanseri en sık görülen ve hastaların en çok telaş ettiği kanser tipleri ortasında yer almaktadır. Akciğer kanserinin en kıymetli sebebi ise sigara kullanımıdır. Yapılan bilimsel çalışmalara nazaran, sigara kullanımının azalmaya başladığı erkeklerde akciğer kanseri görülme sıklığı ve bu hastalığa bağlı ömür kaybının azaldığı, sigara kullanımının arttığı bayanlarda ise tam karşıtı bir durumun yaşandığı görülmektedir.
Hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir
Akciğer kanseri, birden fazla vakit inatçı öksürük, akciğer enfeksiyonu, nefes darlığı, ses kısıklığı, göğüs ağrısı yahut balgamda görülen kan ile kendisini belirli etmektedir. Ayrıyeten birtakım şahıslarda de ateş, iştah kaybı, istemsiz kilo kaybı ve halsizlik üzere şikayetler görülebilmektedir. Akciğer kanseri kimi vakit da hastada hiçbir şikayet ve belirti vermeden ilerleyebilmektedir. Hastaların akciğer kanseri yahut akciğerin kendisine ilişkin hiçbir şikayet olmadan öteki hastalık ya da nedenlerden ötürü doktora başvurması ile birlikte çekilen radyolojik incelemeler ile akciğer kanseri teşhisi konulabilmektedir.
Tedavi prosedürü için gerçek teşhis önemli
Akciğer kanseri, günümüzdeki tıbbi ilerlemeler sayesinde muvaffakiyet ile tedavi edilebilmekte ve hastanın ömür konforu artırılmaktadır. Hastaya özel uygulanan tedavi formüllerini belirlemek için akciğer kanseri tipi ve evresinin gerçek belirlenmesi gerekmektedir. Akciğer kanseri belirtileri ile doktora başvuran hastanın ayrıntılı bir tıbbi kıssası alınmakta, eşlik eden hastalıklar ve kullandığı ilaçlar kaydedilmekte, fiziki muayene sonrasında da çoğunlukla radyolojik yollarla akciğer görüntülemesi yapılmaktadır. En sık kullanılan sistemler akciğer grafisi yahut toraks bilgisayarlı tomografi (BT) incelemeleridir.
Bilgisaraylı tomografi (BT) ile saptanan kitle yahut kitleler radyoloji ve onkoloji grubu tarafından akciğer kanseri ve başka organlardan kaynaklanan bir tümörün akciğer metastazı mümkünlüğü açısından kıymetlendirilir ve bilinen kanser tanısı olmayan bir hasta için kesin teşhis biyopsi ile konulmaktadır. Biyopsideki ana prensip, teşhis konulmasına yardımcı olacak ve tedaviye taraf verecek moleküler testlere yetecek kadar doku alınıp, hastanın en az riskle süreci tamamlamasını sağlayacak yolun seçilmesidir.
Beyin metastazı olup olmadığı belirleniyor
Eş vakitli olarak tam bir klinik evreleme yapabilmek maksadıyla hastaya çoğunlukla PET/BT incelemesi önerilmektedir. Kimi akciğer kanseri tiplerinin beyin metastazı yapma mümkünlüğü yüksektir. Bu nedenle hastanın nörolojik yakınması olmasa bile (baş ağrısı, çift görme, dengesizlik, bulantı, kusma, nöbet geçirme gibi) beyin manyetik rezonans (MR) incelemesi yapılmaktadır. Tüm bu süreçlerin sonunda kesin patolojisi olan, uygun radyolojik prosedürlerle tam klinik evrelemesi yapılmış olan hastaya uygun tedavi teknikleri belirlenmektedir. Kimi klinik durumlarda, hasta için birden fazla tedavi halinin uygun olabileceği, bunlardan hangisinin hasta için en uygun olacağına ise doktor ve hasta bir arada karar vermektedir.
Akciğer kanser tipine nazaran tedavi hali belirleniyor
Akciğer kanserinin küçük hücreli olmayan(KHDAK) ve küçük hücreli(KHAK) olmak üzere iki tipi vardır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri(KHDAK) tedavileri
Cerrahi: Küçük hücreli olmayan akciğer kanser tipinin(KHDAK) erken evrelerinde, cerrahi çok kıymetli bir tedavi formülüdür. Cerrahi ile tam düzgünleşme durumu olduğu düşünülen küçük bir küme ileri evre küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastası da mevcuttur. Bu noktada hastaların multidisipliner tümör kurulunda konuşulup, başka branşlarla (medikal onkoloji, göğüs cerrahisi, beyin cerrahisi, genel cerrahi, radyasyon onkolojisi, patoloji, nükleer tıp gibi) ortak bir tedavi planı yapılması değerlidir.
Kemoterapi: Akciğer kanserinin erken evrelerinde yapılan kemoterapi uyguları, hastalığın tekrarlama riskini ve akciğer kanserine bağlı mevt riskini azaltmaktadır. Tekrarlama riskinin yüksek olduğu, ameliyat edilmiş, erken evre küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastalarından ameliyat sonrası kemoterapi uygulanır. Lokal ileri küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastalarına ameliyat öncesi yahut sonrası uygulanır. Ayrıyeten ilerlemiş küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastalarının da büyük çoğunluğuna kemoterapi tedavileri uygulanır.
Akıllı tedavi (hedefli tedavi): Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin pek çok farklı alt biyolojik kümesi bulunmaktadır. Birtakım akciğer kanseri cinsleri, tümörde gelişen bir genetik değişikliğin direkt hastalığı oluşturması ve ilerletmesi sonucunda oluşmaktadır. Bunun saptanabilmesi için hastanın tümöründen alınan biyopsinin (veya bazen kandan alınan likit biyopsinin) çeşitli, ileri moleküler tahlillere tabi tutulması gereklidir. Bugün tüm küçük hücreli olmayan akciğer kanser hastalarının tümör dokularından, akıllı tedavi uygunluğu açısından, bir dizi ek moleküler testler yapılması gerekmektedir. Moleküler test sonuçları akıllı tedavilere uygun çıkan hastalar çoğunlukla öncelikle akıllı hap tedavileri kullanmaktadırlar. İmmünoterapi: Normal kurallarda bağışıklık hücrelerimiz, bedende bulunan kanser hücrelerini tanıyıp, onları yok edebilme potansiyeline sahiptir. Fakat kanser hücreleri de, bağışıklık hücrelerinden kaçabilme özelliği geliştirmektedirler. Çağdaş manada kullanılan immünoterapiler (immün denetim noktası inhibitörleri) bağışıklık hücrelerimizin, kanser hücrelerini daha uygun tanıyıp onları yok edebilmelerini sağlamaktadır. Akciğer kanseri, immünoterapilerin en tesirli olduğu kanser çeşitlerinden bir adedidir. Hastalığın evresi, biyolojik özelliği, daha evvel alınan tedavilere nazaran akciğer kanserinin çeşitli etaplarında, farklı immünoterapi tedavilerinden epeyce başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Radyoterapi: KDHAK’nin evresine nazaran, ameliyat öncesi yahut sonrası periyotta, metastazı olan hastalar için metastaz bölgelerine klasik radyoterapi yahut stereotaktik (hedeflendirilmiş) radyoterapi uygulamaları yapılabilmektedir.
Küçük hücreli akciğer kanseri tedavisi (KHAK)
Küçük hücreli akciğer kanserinin tedavisinde müracaat evresi epey belirleyicidir. Müracaat evresi “sınırlı” ise radyoterapi ile birlikte uygulanan kemoterapi tedavisi, akabinde esirgeyici beyin ışınlaması tedavinin ana çerçevesini oluşturur. İlerlemiş küçük hücreli akciğer kanserinde ise, ana tedavi kemoterapi ve immünoterapinin birlikte uygulanmasıdır. Uygun karşılık alınan hastalarda, kemoterapi belli bir kür sayısından kesilerek, tekli immünoterapiye devam edilir. Metastaz bölgelerine, tıbbi gereklilik halinde radyoterapi uygulaması yapılır. Müracaatta ilerlemiş küçük hücreli akciğer kanseri olup, bir nedenden ötürü immünoterapi alamamış hastalarda, kemoterapi başarısızlığı sonrasında immünterapi yahut başka klasik kemoterapi casusları kullanılabilir. İlerlemiş akciğer kanseri olan tüm hastalar kemik metastazına bağlı ağrı, kırık ve olağandışı kalsiyum yüksekliği açısından risk altındadırlar. Kırık riski taşıyan kemik metastazlarına radyoterapi yahut ortopedik cerrahi müdahale ihtiyacı olabilir. Yeniden bu komplikasyonları azaltmak maksadıyla kemik güçlendirici olarak tanım edilebilecek ilaç tedavileri önerilebilmektedir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
