Ses ve akustiği bilgi-eğlencenin kalitesinden çok daha fazla olarak gören Audi, her modeli için en âlâ biçimde uyarlanmış, bütünsel ve doğal bir ses yaratmak için çalışıyor: Audi’de müzik sisteminin sesi kalitenin temel nitelikleri ortasında yer alıyor.
Otomobilleri içinde heyecan ve ilham veren bir ortamda olmak isteyen müşteriler, ses konusunda da son derece hassas. Art plan sesinin bozulmadığı, ahenk olarak birbiriyle uyumlu olan sinyal, ikaz ve bilgi ve göze çarpmayan aktivasyon sesleri içeren akustik bir yer istiyor.
Peki beşerler araba içinde hangi sesleri algılıyor ve bu sesler nereden geliyor?
İşte Audi’nin TechTalks aktiflikleri ismi altında düzenlediği teknoloji buluşmalarının bir yenisinde bu husus masaya yatırıldı.
Bir arabada sonik fon, geniş bir yelpazede gürültü ve seslerin bir karışımından meydana gelir. Motor sesi, lastiklerin yolda dönüşüyle oluşan olağan sürüş sesleri ve araba hareket halindeyken şasideki hava akımından kaynaklanan aeroakustik sesler gibi… Bununla birlikte, süreksiz gürültü kaynakları da; hafif de olsa ses çıkaran cam otomatikleri, kapı kapanma sesi, ikaz, sinyal ve bilgi sesleri, fonksiyonel bildiriler üzere akustik geri bildirim sesleri mevcuttur.
Audi, istenmeyen gürültü kaynaklarını Rustle ve Rumble grubuyla tespit ediyor?
Araç içindeki gürültünün azaltılması konusunu Audi bütünsel olarak ele alıyor. Arabanın dizaynından, şasi geliştirmesine ve kalite teminatına kadar olan alanlarında misyonlu uzman şahıslardan oluşan Rustle ve Rumble grubu bu hedef için birlikte çalışıyor.
Bu uzmanlar, her yeni Audi modeli farklı yol ve titreşim şartlarına uygun ortamı sağlayan özel aygıtlarda ve hydropulse ekipmanlarıyla test edip kıymetlendirir. Arabaya titreşim veren servohidrolik dört noktalı bir test standı olan bu özel aygıt, yolcu kısmında 50 Hertz’e kadar düşük frekanslardaki titreşimlerden kaynaklanan tıkırtı ve gıcırtı üzere rahatsız edici sesleri araştırmaya ve saptamaya yarıyor. Tek tek bileşenler yahut tüm şasi titreşim reaksiyonlarına nazaran test ediliyor.
İçten yanmalı motorlar ve elektrikli arabalar ortasında akustik farklılıklar var mı?
Bir elektrik motoru, bir içten yanmalı motorun bilakis, rastgele bir salınıma, titreşime yahut mekanik sese neredeyse hiç neden olmaz. Bu türlü bir ortamda, daha evvel algılanamayan sesler ön plana çıkabilir. Lastiklerin yolda dönerken çıkardığı ses de buna dahil…
Audi, tüm bu rahatsız edici tesirleri ortaya çıktıkları anda mümkün olduğunca en aza indirmek için büyük bir efor sarf ediyor. Örneğin, Audi e-tron’un şasisinde rahatsız edici bir gürültünün iletilebileceği tüm alanlar özel olarak izole edilmiş ve ayrıştırılmış. Yani kasa içindeki dizaynla ilgili açıklıklar ve boşluklar mikrofiber gereçle doldurulmuş. Döşeme özel bir materyal ile kaplanmış. Ön tarafta, komplike çok katlı yalıtım sırası, gürültünün ön taraftan iç yere geçmesine pürüz oluyor. Misal bir yapı geride da yer alıyor. Elektrik motorları, gürültü azaltıcı kapsüller içinde koruma edilmiş. Taban altı kaplaması dahi sesi absorbe edecek formda tasarlanmış. İç yerde köpük takviyeli halı kaplamalar sessizliği koruyor.
Genellikle, bir araba 85 km/s ve üzeri suratlara ulaştığında rüzgar gürültüsü ziyadesiyle barizleşir. Bu gürültü, Audi e-tron’da epeyce düşük bir düzeyde kalıyor ve kapı lastikleri, dış aynalar ve su tutucu şeritlerin ağır bir biçimde ince ayarlanması sayesinde iç yere çabucak hemen hiç geçmiyor. Yolcular, yüksek süratlerde dahi rahat bir halde sohbet edebiliyor. Arabanın ön camı standart olarak çift cama sahiptir. Audi isteğe bağlı olarak yan camlar için akustik cam da sunuluyor.
Otomobildeki sesleri yükseltmek yahut faal olarak önlemek
Aktif akustik tedbirleri son yıllarda çok daha değerli bir hale geldi. Örneğin faal gürültü tedbire (ANC) ile motor sesinin belli bir kısmı azaltılabiliyor. Tavan kaplamasına yerleştirilen ve iç yerdeki ses düzeyini ölçen ANC mikrofonlarına dayanan sistemde, bir denetim aygıtı, rahatsız edici ses dalgalarını bilakis çeviriyor ve subwoofer aracılığıyla nötrleştirici ses tasarrufu sağlıyor. Bununla birlikte, istenen sesleri vurgulamak için egzoz sisteminde aktüatörler de kullanılıyor. Güçlü hoparlörler, motor sesinin istenildiği üzere dinamik bir tesire sahip olmasını sağlıyor.
Otomobilde keyifli ve rahatsız edici olmayan bir atmosfer tecrübesi nasıl oluşabilir? 3B ses
Ses geliştiriciler burada devreye giriyor. Her bir sesin arabadaki akustik ahenge katkıda bulunmasını sağlamak üzere tüm seslerle ilgileniyor ve gerekirse onları ayarlıyor, bastırıyor yahut vurguluyorlar,
Pek çok gürültü kaynağına sahip olmasının yanısıra, arabalar bir akustik alan konusunda özel zorluklara da sahipler: yolcularun farklı konumlarda oturması, içerideki kişi sayısı, panoramik tavana sahip olup olmaması, kumaş yahut deri kaplamaları olması ve hepsinden değerlisi, seslerin hoparlörlerden dinleyicilerin kulaklarına gitme mühleti üzere…
3B ses terimi, bir yerin büsbütün üç boyutunu akustik olarak yansıtan bir sesi tanımlar. Ses kaydı icat edildiğinde, ses tek bir hoparlör aracılığıyla yine üretildi – mono. 1960’larda ise üç boyutlu ses yaygın olarak kabul görmeye başladı: iki mikrofon müziği farklı pozisyonlardan kaydetti ve tekrar çalındığında, kaydedilen müzik iki farklı kanala tahsis edildi. Böylelikle, mekansal bir ses duygusu, stereo efekti üretildi. “1-D” terimi bunu yani stereo sesi söz ediyor.
Buna nazaran “2-D”, çevresel ses tertibi manasına geliyor: Bu çok kanallı teknoloji, yaklaşık olarak milenyumun başından beri kullanılıyor. Müzik, bir subwoofer’dan ve önden, arttan ve yanlardan birkaç hoparlörden geliyor – hoparlörlerin sayısına bağlı olarak, 5.1 ve 8.1 üzere. Bu seviyede her ses efekti sadece bir hoparlöre yahut sadece makul bir hoparlör kümesine atanıyor.
3B ses elde etmek için ise tıpkı düzeyde olmayan ek bir ses kaynağına muhtaçlık duyuluyor. Audi 2016 yılında tanıttığı mevcut Q7 modelin yeni kuşağında, Bang & Olufsen ses sistemlerini, 3B sesle sunmuştu. Böylelikle iç yer, müziğe salonda kaydedilmiş hissi veren büyük bir sahneye dönüşüyor. Audi’nin Fraunhofer Enstitüsü ile birlikte geliştirdiği bu teknolojinin gerisinde bir algoritma mevcut. Symphoria 2.0 3B algoritması, stereo yahut 5.1 kayıtlardan gelen bilgileri 3B için hesaplıyor ve 3B hoparlörler için işliyor. Bu manada Audi, büyük sınıf modellerde en yüksek konfigürasyon düzeyinde, bir dijital sinyal işlemcisi, 23 hoparlörle birlikte 24 kanal ile 1.920 Watt’lık güçlü bir amplifikatörü kapsayan Bang & Olufsen ses sistemleri kullanıyor.
Audi, kompakt sınıfta da ses kalitesinden ödün vermiyor. Tersine teknik konsepti mekansal şartlara uygun hale getiriyor. Örneğin A1 modelinde, ön camda dikey olarak üst gerçek yönlendirilen ve ön camı bir yansıtıcı yüzey olarak kullanan dört orta düzey hoparlör bulunuyor. Bu sayede, kompakt sınıftaki bir arabada bile yüksek kaliteli 3B ses elde edilebiliyor..
Dijitalleşme ve ses gelişi
Audi, geliştirdiği ses yazılımı tahlili soundCUBE ile sürüm çeşitliliğini ve ilgili geliştirme mühletini değerli ölçüde azaltıyor. Audi ayrıyeten, ultra çağdaş dijital ses laboratuvarında yeni ses tahlillerini sanal olarak güzelleştiriyor. Gerçeğe yakın simülasyonlar kullanan uzmanlar, daha bir prototip ortaya çıkmadan evvel dahi çeşitli seriler için ses ayarını değiştiriyor. Bu, her yolcu için kendi en tesirli noktasında mümkün olan en yeterli şahsî dinleme tecrübesini sağlamak için her bir koltuğun ses konfigürasyonunu sanal referans odasında tahlil etmeyi mümkün kılıyor.
Sıradaki büyük yenilik
Audi’nin ses uzmanları şu anda ses laboratuvarında yarınların bütünsel ses tecrübesi üzerinde ağır bir formda çalışıyor. Çalışmanın merkezinde ise Sürükleyici 3B yer alıyor. Klâsik 3B surround ses ile, sesler makul algoritmalara nazaran makul hoparlörlere atanıyor. Kanal yönelimli bu sistemin bilakis, sürükleyici 3B ses obje yönelimli. Bu türlü bir süreçte, ses belgelerindeki sesler, karşılık gelen sesin gerçek alanda nasıl ve nerede duyulması gerektiğine dair kesin bilgileri içeren kayıt sırasındaki akustik durumun harika bir yansıması olan meta bilgilerle aslında ilişkilidir. Tüm duyuları etkileyen büsbütün yeni cümbüş tecrübelerinin odak noktasında sürükleyici ses bulunuyor. Lakin gelecekte, otomatik olarak sürülen bir arabadaki beşerler, kendilerini sürüş vazifesine adamayı bırakabildikleri vakit, bu türlü bir ses tecrübesinin büsbütün zevkini çıkarabilecek halde tüm duyularına sahip olacaklar.
Sıradaki büyük yenilik: 5G yüksek süratli taşınabilir irtibat standardının gelecekteki dağıtımı, yeni, yüksek kaliteli. Şimdiye kadar, birçok kişi arabada akıllı telefonlarını ses akışı hizmetleri için birincil alıcı olarak kullandı. Bluetooth kullanılarak telefondaki kayıtlar arabaya basitçe aktarılıyordu. Lakin, Bluetooth kablosuz teknolojisi için bant genişliği sonlu olduğundan, bazen ses kalitesi kaybına da neden oluyor. Yakın gelecekte, Audi birinci sefer, gerçek çok kanallı ses akışı için yerleşik SIM kart ve yüksek performanslı bir alıcı modülü vasıtasıyla arabanın kendisini bir alıcı olarak kullanmayı planlıyor. Bu, Audi ses mühendisleri açısından, geleceğe giden yolda bir öbür kilometre taşı olarak görülüyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
