İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve Pera Müzesi tarafından, Heinrich Böll Stiftung Türkiye iş birliği ile düzenlenen Istanbul Unbound (Bendine Sığmayan İstanbul) konferansında, dünyanın farklı ülkelerinden 100’e yakın uzman, İstanbul’un aktüel durumunu ve daha evvel konuşulmayan taraflarını masaya yatırdı. İçinde bulunduğumuz periyoda atfen, salgınlarla ilgili sunumların da yer aldığı aktiflikte, kentin tarihî geçmişi ve dönüşümü, canlı ve cansız tüm bileşenleriyle birlikte, yeni bakış açılarıyla ele alındı.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı bünyesinde faaliyet gösteren İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve Pera Müzesi, İstanbul’u odağına alan milletlerarası bir konferansa mesken sahipliği yaptı. Heinrich Böll Stiftung Türkiye iş birliğinde, birbuçuk, IstanbuLab, Occupy Climate Change! ve İstanbul Planlama Ajansı iştirakiyle düzenlenen Istanbul Unbound: Environmental Approaches to the City(Bendine Sığmayan İstanbul: Kente Çevresel Yaklaşımlar), kent ve insan bağlantısını ekolojik yaklaşımlar çerçevesinde, dört gün süren kapsamlı bir programla mercek altına aldı.
Konferans kapsamında ayrıyeten, birbuçuk’un düzenlediği sanatçı, akademisyen ve araştırmacıların görüntü üretimlerinden oluşan 29,9 kmbaşlıklıprogramın ve Pera Filmiş birliğiyle izleyiciyle buluşan Natura Urbana: Berlin’in Boş Arazileri belgeselinin gösterimi yapıldı.
Tarih, mimarlık, siyaset bilimi, sosyoloji, eleştirel sanat üzere farklı disiplinlerden uzmanların bir ortaya geldiği konferansta; insan tabiatı ve kent hayatı ortasındaki çekişme, kır/kent ayrımı, kentin cansız varlıkları ve dönüşümü üzere hususlar masaya yatırıldı. Globalleşme ve insan-çevre bağıyla ilgili değerli çalışmalara imza atan Kaliforniya Üniversitesi Santa Cruz antropoloji profesörü Anna Lowenhaupt Tsing’in açılış konuşmasıyla başlayan Istanbul Unbound, Harvard Üniversitesi Tarih Kısmı, Vehbi Koç Türkiye Çalışmaları Kürsüsü Profesörü Cemal Kafadar’ın konuşması ile sona erdi.
Kentsel peyzajın karmaşık katmanlarından yeni manzaralar
İnsan merkezci bakış açısının kentlerin geçmişini, bugününü ve geleceğini incelemede kâfi ve sürdürülebilir olmadığı görüşünden yola çıkan konferans mühletince; altyapı problemleri, zelzele, ütopik ve distopik kent yerleri, kentin çeperlerindeki yerleşim alanları, sokak hayvanları, kentsel tabiat, salgın hastalıklar üzere, İstanbul’un geçmişinde ve bugününde değerli yer tutan hususlar gündeme taşındı.
Şehirleri sırf insanların değişimi üzerinden okumanın sağlıklı sonuçlar vermeyeceğine vurgu yapan konferansla ilgili görüşlerini paylaşan Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kültür ve Sanat İşletmesi Genel Müdürü Özalp Birol, “İstanbul Unbound mühletince iştirakçiler, kentsel peyzajın karmaşık katmanlarından yeni görünümler sunmaya çalıştı. Akademisyenler, sanatkarlar, aktivistler, siyaset geliştiriciler üzere farklı etrafları temsil eden 100 civarında memleketler arası konuşmacı; İstanbul’a dair yerleşik bakış açılarını, çevresel adalet ve kapsayıcılık kavramları çerçevesinde tekrar şekillendirmenin prosedürlerini tartıştı. Umuyorum ki, bu aktiflikte paylaşılan çalışmalar; etraf tarihi, politik ekoloji ve eleştirel sanat üzere, evvelce belirlenmiş sonları aşma yüreği gösteren disiplinlerarası çalışma alanlarına örnek teşkil edecek” dedi.
Kent ömrünün ortaya çıkardığı yaban ekolojiler
Konferansın açılış konuşmacısı, ünlü antropoloji profesörü ve kuramcı Anna Lowenhaupt Tsing, antroposen çalışmalarına özgün bir yaklaşım getiren Feral Atlas: The More-Than-Human Anthropocene (Yaban Atlası: İnsandan-Daha-Fazla Antroposen) isimli son çalışmasının üretim sürecini iştirakçilerle paylaştı. Farklı alanlardan uzmanların titiz saha çalışmalarının eseri olan bu dijital proje, beşerler tarafından üretilen kentsel altyapıların, insanların denetimi dışında ortaya çıkardığı yaban ekolojileri ortaya koymasıyla dikkat çekiyor.
“Kenti farklı bakış açılarıyla görmenin yollarını bulmalıyız”
Harvard Üniversitesi Tarih Kısmı Profesörü Cemal Kafadar ise kapanış konuşmasında şu noktalara dikkat çekti: “Bu konferans, İstanbul’un bütünlüğünün ve farklı kültürlerin kendisiyle ahenk içinde gelişimine müsaade veren az coğrafyasının eşi gibisi görülmemiş zorluklarla karşı karşıya olduğu bir ortamda düzenlendi. Artık insanın dünya üzerindeki mutlak gücünü tanımak istemiyoruz. Bunun yerine tüm canlıların, hatta canlı ve cansız tüm varlıkların bu gücü paylaştığını düşünmek istiyoruz. İnsanlık olarak, yalnızca öteki çeşitlere dair bilgi edinmenin yollarını değil, tıpkı vakitte çağdaş çağın çoklukla primitif, gelişmemiş ve bilimsellikten uzak olduğunu düşündüğü eski uygarlıkları da farklı bakış açılarıyla görmenin yollarını bulmamız gerekiyor.”
Konferansın açılış ve kapanış konuşmaları İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün ve 29,9 km programı kapsamında hazırlanan görüntüler Pera Müzesi’nin YouTube kanalından izlenebilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
