Artık vakit, beyindir…
Kaybedilen her saniye beyinde hasar bırakıyor…
Beyin embolisine müdahale birinci 4,5 saat içinde yapılmalı
Beyne pıhtı gitmesi ve beyin damarlarının tıkanması olarak tabir edilen beyin embolisi, beyin dokusunun beslenmesini engelleyerek felce neden oluyor. Felçlere ‘beyin atağı, beyin krizi’ denildiğini söz eden uzmanlar, yeni geliştirilen tedavi metotlarıyla sorunun giderilebildiğini ancak müdahalede birinci 4,5 saatin kritik olduğuna dikkat çekiyor. Uzmanlar, felç riskini artırdığı için sigara, nargile ve alkolden katiyetle uzak durulmasını tavsiye ediyor.
Halk ortasında felç olarak da bilinen inmeyi önlemek için yapılması gerekenler konusunda farkındalık oluşturmak ve inmeye dikkat çekmek gayesiyle 10 Mayıs Dünya İnme Tedbire Günü olarak anılıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, Dünya İnme Tedbire Günü hasebiyle yaptığı açıklamada inme ve inmeye yol açan beyin embolisi hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Beyin dokusundaki hasar felce yol açıyor
Beyin embolisini beyne pıhtı gitmesi ve beyin damarının tıkanması olarak söz eden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Damarların iç duvarlarında yahut kalpte oluşan ağırlaşmış pıhtılar bir halde yerinden beyefendisine masraf. Giden pıhtının büyüklüğüne nazaran, pıhtı hangi damarda takılıp kalır ise damarın sonrasına kan akımı durur ve ilgili beyin dokusu beslenemediği için de hasar görür. Oluşan bu hasara da felç yahut inme deriz.” diye konuştu.
Müdahalede birinci 4,5 saat çok kritik
Prof. Dr. Sultan Tarlacı, ‘Felçlerin tedavisi bugün için, kalp krizlerinde olduğu üzere artık “acil”dir’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bundan ötürü artık felçlere “beyin atağı, beyin krizi” deniyor. Yeni geliştirilen tedavi prosedürleriyle artık, beyin damar tıkanıklığına neden olan pıhtı çözülmeye çalışılmakta ve beyin damar tıkanıklığına bağlı gelişen beyefendisine kan akımı azalması ve doku hasarı önlenmeye çalışılıyor. Bu yeni tedavi formülü, yalnızca birinci 4,5 saat içerisinde uygulanabiliyor. Hasebiyle, artık felçli hastalar, kalp krizleri üzere acil servislere süratle ulaştırılmalı ve beyin görüntüleme teknikleriyle, damar tıkanıklığına mı beyin kanamasına mı bağlı felç olduğu ortaya konulmalı. Şayet damar tıkanıklığına bağlı felç ise ve hasta da birinci 4,5 saat içinde bu tedaviye uygun hale getirilebilmiş ise pıhtı çözücü tedavi uygulanabiliyor. Münasebetiyle bu pıhtı çözücü tedaviyle artık “zaman, beyindir” tabiri ortaya çıktı. Kaybedilen her saniye beyinde geri dönüşümsüz hasarlar bırakıyor.”
Temel neden damarların yaşlanması
Beyin embolisinin olma nedenini ‘risk faktörlerinin bir ya da bir kaçının bir ortaya gelerek hareketli bir pıhtı oluşumuna imkan vermesi’ olarak tabir eden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bazı durumlarda açık bir risk faktörü tespit edilemezken, bazen de kalp mekanik kapağı yahut kalpte bir delik bariz bir neden olarak çabucak tespit edilebilir. Temel neden damarların yaşlanmasıdır. Damar yaşı insanın en değerli biyolojik yaş göstergesi. Yaşlanan damar sertleşir, damar içi pıhtılaşmalar, plak dediğimiz kolesterol, yağlar, pıhtılaştırıcı hücreler ve birtakım pıhtılaşmayı sağlayan kimyasallar bir ortaya gelerek olmaması gereken bir plak dediğimiz damar içi kabartı ve birikim olur. Kenardan kan daima basınçla akarken de pıhtı-plak kopar ve beyefendisine sarfiyat.” dedi.
Sigara ve diyabet riski artırıyor
İnmenin belirli risk faktörleri olduğuna değinen Prof. Dr. Tarlacı, “Mesela en sık izlenen beyin damar tıkanıklığı için risk faktörleri; sigara tüketimi, hipertansiyon, diyabet, kalpte atrial fibrilasyon denen ritim bozukluğu, kan yağlarının yüksekliği, yüksek alkol alımı, depresyon ve kilo yüksekliği olabiliyor. Hasebiyle şahsa özel tedbirler ve korunma tekniklerine ehemmiyet vermek gerekiyor. Bunların her birinin beyin damar tıkanıklığı üzerinde aşikâr oranda risk yaratması kelam konusu. Mesela sigara içiyorsanız içmeyene nazaran 2,5 kat fazla, diyabet var ise 1,6 kat daha fazla felç geçirme riskiniz vardır. Bu nedenle tedbir risk faktörleri ile ilgilidir. Bireye nazaran riskleri tahlil edip düzeltmek gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
Fiziksel aktivite ve idmanlar felç riskini azaltıyor
Fiziksel aktivite ve antrenmanların direkt ve dolaylı tesirleri ile inme riskini azalttığına dikkat çeken Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Sigara mutlaka içilmemeli, kullanılmaması gereken eserlere nargile de dahildir. Alkolün tüm çeşitleri inme riskini artırıyor. Lakin çok mecburilik ve toplumsal nedenler kullanımını gerektiriyor ise bir kadeh kırmızı şarap kullanılabilir.” dedi.
Deniz eserleri tüketilmeli
Prof. Dr. Sultan Tarlacı, ‘Şeker hastaları kendi şekerlerinin denetimini olabildiğinde uygun aralıklara düşürmelidirler’ dedi ve kelamlarını şöyle tamamladı: “Şekerlerini tedavi etmeyi uzun vadeli damar sıhhatine yatırım olarak düşünmeleri gerekir. Deniz eserleri inme riskini azaltırlar, bilhassa omega-3 içeren küçük balıklar tercih edilmeli. Fındık, fıstık ve çerezler de esansiyel yağları ve mineralleri ile damarlara âlâ gelirler. Kişi şişman ise kesinlikle olağan aralığa kilosunu indirmek için çabalamalı. Kolesterol evet risk faktörüdür fakat sigara içmek üzere bir risk faktörüdür. Çok yüksek kıymetler var ise ve birinci derece akrabalarda erken yaşta felç yahut kalp krizi var ise, tabip önermiş ise ilaç kullanmaktan kaçınmamalıdırlar. Tüm riskler uygun formda azaltılmalıdır. Nihayetinde kalbe düzgün gelen her besin beyne de güzel gelir. Kişi lakin damar gençliği kadar gençtir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
