Öksürük ve aksırıklardan yayılan damlacıklar nedeniyle kolaylıkla bulaşabilen bu hastalığın aşı ile önlenebildiğini belirten Acıbadem International Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi,“Boğmaca bakterisini almış bir kişi, ortalama 21 gün bulaştırıcı olur. Bilhassa aşılanmamış küçük çocuklar; aşılı büyük çocuklar ve erişkinlere nazaran daha ağır etkilenir. Bu nedenle çocukluk çağı aşılarının aksatılmaması büyük değer taşıyor.” ihtarında bulunuyor.
Zatürreye de yol açabilir
Boğulurcasına öksürmeye neden olan boğmaca, çok bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığı olarak dikkat çekiyor. Bordetella Pertusis bakterisinin sebep olduğu boğmaca, bilhassa gelişmemiş ülkelerde daha ağır görülüyor. 2018 yılında dünya genelinde bildirilen hadise sayısının 151 bin olduğunu söz eden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, şöyle devam ediyor:
“Boğmacanın tek kaynağı insandır yani beşerden beşere bulaşır. Besbelli bir mevsim olmamakla birlikte sonbahar aylarında daha sık görülür. Hafif ateş, burun akıntısı ve öksürük üzere belirtilerle başlar. Lakin öksürükte değişim izlenir. Evvel kuru öksürük ile başlar sonra boğulurcasına, iç çekme stilinde öksürüğe döner. Boğmaca, üst teneffüs yollarında başlar ve bakteri akciğere inince alt teneffüs yollarında şişme ve irritasyon yaparak alt teneffüs yolu hastalığına dönüşür. Nadiren de olsa zatürre, beyin hasarı ve nöbet geçirmeye yol açar.”
Hastalık uzun bir sürece yayılabilir
Hastalık üç periyotta ele alınıyor; bakterinin bulaşmasını izleyen 7-10 gün içinde birinci belirtiler ortaya çıkıyor. Kataral devir ismi verilen ve 1-2 hafta süren süreçte üst teneffüs yolu enfeksiyonuna misal şikayetlerin olduğunu kaydeden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, ağır öksürüklerin olduğu paroksismal periyodun de 2-4 hafta devam ettiğini belirterek, güzelleşmenin de yeniden 2-4 hafta vakit aldığını tabir ediyor.
Boğmaca hastalığının öksürüklü devrinde teşhis koymanın kolaylaştığını kaydeden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Bu öksürüp çok besbellidir lakin hafif geçirenlerde teşhis koymak için laboratuvar testleri kültür, seroloji ve PCR metotları kullanılır. Burundan girilerek boğazın art kısmından alınan sürüntünün incelenmesi ve kültürünün alınması ile teşhis konulur” diyor.
Aşılar ergenlikte de tekrarlanmalı
Boğmacanın aşı ile önlenebilen bir hastalık olduğunu belirten Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, şunları söylüyor: “Boğmaca aşısı bebek, 2 aylıkken yapılır, 4-6-18. aylarda tekrar edilir. 4-6 yaşlarındaki karma aşısında da boğmaca aşısı bulunur. Bilhassa aşılanmamış küçük çocuklar, aşılı büyük çocuklar ve erişkinlere nazaran daha ağır etkilenir. Aşılı şahıslar ise hastalığı ya hafif olarak ya da atipik boğmaca formunda geçirir. Lakin boğmaca hastalığını geçirmenin ve çocukluk periyodunda aşılanmanın ömür uzunluğu bağışıklık sağlamadığı saptanmıştır. Erişkin yahut ergenlik devrinde geçirilen spazmodik (spazmı andıran) öksürüklerin yüzde 15–16’sının boğmaca olduğu biliniyor. Bu yüzden 10-14 yaş ortası yapılan karma aşıda boğmaca aşısının da olması tercih edilmeli.”
Aileye yeni bebek katıldığında onun bakımı ile ilgilenecek herkese boğmaca aşısı öneriliyor. Buna “koza stratejisi” ismi verildiğini anlatan Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Böylece hastalığa karşı daha geniş bir muhafaza sağlanıyor. Ayrıyeten anne adaylarına tetanos aşısı ile birlikte boğmaca aşısının da yapılması anneden geçen antikorlar yoluyla bebeğin korunmasını sağlar.” diye bilgi veriyor.
Yaşamı tehdit eden etkiler
Boğmaca yol açtığı sıkıntılarla bilhassa çocuklarda ömrü tehdit edebiliyor. Dehidratasyon (aşırı susuzluk), beyin kanaması, pulmoner hipertansiyon, anoreksiya (iştahsızlık ve buna bağlı çok zayıflama), pnömotoraks dediğimiz akciğere hava kaçması üzere komplikasyonların görülebileceğine dikkat çeken Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Daha hafif komplikasyonlar ortasında burun kanamaları, çok basınçlı öksürüğe bağlı fıtıklar, idrar tutamama, ahenge zahmeti ve kulak iltihabı, rectum sarkmasını sayabiliriz. Kuvvetli ve şiddetli öksürük bayılmaya hatta kaburga kırıklarına bile yol açabiliyor.” diyor.
Antibiyotik tedavisi uygulanıyor
Boğmaca teşhisinin akabinde bilhassa yenidoğanlarda ağır bir tedavi gerektiriyor, tedavi süreci de hastanede geçiriliyor. “Yoğun öksürük nöbetleri bebeğin teneffüsünün durmasına ve beynin ziyan görmesine neden olabilir.” diyen Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, öbür yaşlarda antibiyotik tedavisi uygulandığını, ağır öksürük nöbetlerini hafifletmek için nefes açıcı ilaçlar verildiğini kaydediyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
