İshal günde üç ya da daha fazla yumuşak yahut sıvı kıvamlı dışkı çıkışı olarak tanımlanır. Çoğunlukla kirli besin ve sudan kaynaklanan değerli bir halk sıhhati sorunu olan ishal yaz aylarında daha sık görülmektedir. Çocukluk çağındaki ishallerin en sık nedeni virüsler olmasına karşın yaz aylarında bakteriler ve parazitler ön plana çıkar.
Çocukların Havuzlarda Yuttuğu Sular İshale Yol Açabiliyor
İshalde bulaş fekal oral yolla (ağız yoluyla) ve kontamine (yiyecek-su) ile olmaktadır. Sıcak havalar da enfeksiyon oluşturan virüs ve bakteriler besinlerde kolay ve süratli bir halde üreyerek ishale yol açar. Tekrar yaz aylarında artan su muhtaçlığı nedeni ile kontamine suların veya düzgün ilaçlanmamış içme ve kullanma sularının içilmesi, bu sularla bulaşık yıkanması, kontamine sularla yıkanan meyve ve sebzelerin tüketilmesiyle, sıcak ortamda beklemiş besinlerin tüketilmesi sonucu ishal yapan mikroplar ağız yoluyla alınarak insanların bağırsaklarına ulaşır. Bunların yanı sıra çocukların deniz ve havuzlarda yuttukları mikroplu sular da ishale yol açar.
Ağız yolu ile alınan bu ishal etkenlerinin bir kısmı bağırsak duvarında iltihap oluşturarak bağırsak hareketlerini artırır ve bağırsağa su ve iltihabi hücrelerin geçişine neden olur. İshal etkenlerinin bir kısmı da bağırsakta iltihap yapmadan, salgıladıkları toksin denilen zehirli hususların tesiriyle su ve tuz geçişini arttırarak ishale neden olur. Bulantı, huzursuzluk, karın ağrısı, kusma ve genelde ateş̧ ile başlangıç̧ olur, sonra sulu dışkılama (ishal) başlar. İshalde dışkı sayısı artar; kıvamı cıvık, su üzere, sümüksü yahut kanlı olabilir.
Bu Belirtiler Varsa Doktora Başvurulmalı
İshal hadiselerinde hastalığın şiddetini belirleyen en kıymetli öge dışkılama ölçüsü ve sıklığı yani sıvı kaybının şiddetidir. İshalin en değerli istenmeyen tesiri dışkı yoluyla su ve elektrolit kaybederek dehidratasyon dediğimiz bedenin sıvı istikrarının bozulma halidir. Şayet ağızdan verilen sıvılarla çocuğun kayıpları karşılanamazsa çocuğun bedeni susuz kalır ve buna bağlı ağız ve lisanda kuruma, ağlarken gözyaşı akmaz, göz kürelerinde içe çökme, daha seyrek ve koyu idrar yapma, halsizlik ve uykuya eğilimi olmaya başlar. Bu durumdaki çocuklar hemen hastaneye götürülmelidir. Bunların dışında ateş, kusma, karın ağrısı, dışkısında kan olan çocuklar kısa müddette doktor tarafından görülmelidir. Bilhassa 2 yaş altındaki ishalli çocuklar öncellikle dehidratasyon bulguları tarafından dikkatle takip edilmelidir.
İshal tedavisinde ana prensip bedenden kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Anne sütü alan bebekler emzirmeye devam edilmelidir. Daha büyük çocuklarda yaşına uygun diyetle beslenmeye devam edilmelidir. Çocuğun sıvı alımı; su, çorba, ayran, pirinç suyu, elma, havuç suyu üzere içeceklerle arttırılmalıdır. Yağsız makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patates-patates püresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte verilebilecek yiyeceklerdir. Gerekli hallerde tabip önerisi ile antibiyotik başlanabilir. Probiyotikler ve çinko dayanak tedavisi için başlanabilir. İshal kesici ilaçlar önerilmemelidir.
Yaz İshallerinden Korunma Teklifleri:
- İlk 6 ay yalnızca anne sütü ile beslenme teşvik edilmeli.
- Kişisel paklığa dikkat edilmeli. Özellkle ellerin her yemekten evvel ve sonra yıkanması gerekmektedir.
- Kaynağı bilinmeyen kontrolsüz içme suları ile yıkanmış zerzevat ve meyveleri çocuğunuza yedirmeyin.
- Özellikle güneşte beklemiş̧ şişe ve damacanalardan su içilmemelidir.
- Gıdaların hazırlanması ve saklanmasında hijyen kurallarına dikkat edilmeli, özellikle yaz aylarında kolay bozulan pişmiş ve hazır besinleri çabucak buzdolabına yerleştirin ve orada saklayın.
- Mümkün olduğunca dışarda satılan beklemiş yiyeceklerden tüketilmemelidir. Bilhassa yaz aylarında açıkta satılan dondurma çocuklar için kıymetli bir ishal etkenidir. Emniyetli soğuk zincir kurallarına uygun yerlerden alışveriş yapılmalı.
- Eriyip tekrar donabilen dondurma üzere besinleri dikkatli verin. Zira dondurma erişmişse eridiği dönemde mikroorganizmalar üremiş olabilir.
- Krema, mayonez ve az pişmiş besinleri vermeyin.
- Güvenli içme ve kullanma suyu sağlanması, suların klorlanması, kuşkulu suların kaynatılarak kullanılması değerlidir.
- Havuz kullanımında suyun pak, bakımının nizamlı yapılmış ve klorlamasının tam olarak yapılmış olması değerlidir.
Çocukların havuzda yahut denizde su yutmamaları konusunda dikkatli olunmalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
