D vitamini eksikliği COVID-19 hastalığının şiddetini artırabilir
Sağlık Bakanlığı Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması (TBSA) 2019 raporuna nazaran, ülkemizde 15 yaş ve üzeri erkeklerin sadece 14.5’i, bayanların da 7.2’si olağan D vitamini düzeyine (30-79 ng/mL) sahip. Lakin Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından bağışıklık sistemini destekleyici tesiri de onaylanan D vitamini eksikliği, COVID-19 hastalığının şiddetini artırabiliyor.
Hipertansiyon, diyabet, kardiyovasküler hastalık, metabolik sendrom üzere çeşitli bulaşıcı olmayan hastalıkların düşük D vitaminiyle bağlantılı. Bu hastalıklar, D vitamini eksikliğiyle birleştiğinde COVID-19 hastalığını şiddetli seviyede geçirecek hadiselerin sayısını artırabilir.
Sıklıkla virüslerin neden olduğu akut teneffüs yolu enfeksiyonları ile D vitamini alakası birçok bilimsel çalışmanın da konusu. Düşük D vitamini ile teneffüs yolu enfeksiyonları ortasında bir ilgi olduğu düşünülüyor. Son yıllarda yapılan çalışmalar da D vitamini ile akut teneffüs yolu enfeksiyonları ortasındaki bağlantıyı destekliyor. D vitamini, sonradan kazanılmış ve doğuştan gelen bağışıklık sistemi üzerinde tesir gösterebiliyor. Ayrıyeten D vitamini, iltihaplanmayı azaltabiliyor ve bağışıklık sistemi hücrelerinin tesirlerini artırabiliyor. Bu nedenle, D vitamini düzeyinin hastalığın gelişimi ve seyri için ehemmiyetine çok daha fazla dikkat edilmesi gerekiyor. Hastaneye yatma durumunda, D vitamini düzeyinin süratlice gözden geçirilmesi ve mümkünse tedavisi gerekiyor.
İç yerlerde fazla vakit geçirmek riski artıyor
Temel olarak güneş ışığından ve çok daha az ölçülerde olsa da besinlerden alınabilen D vitamini, kalsiyum emilimine yardımcı olması, kemiklerde kalsiyum depolaması, kandaki kalsiyum düzeyini denetim etmesi ve en değerlisi de kalsiyum-fosfor istikrarını düzenlemesi açısından beden için epey kıymetli bir vitamin. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) kâfi D vitamini üretimini sağlamak için güneş yanıklarının oluşmamasına dikkat edecek formda; her gün yüz ve kolları azamî 30 dakika güneşe maruz bırakmayı öneriyor. Bununla birlikte kış aylarında güneşten yararlanamamak ve iç yerlerde fazla vakit geçirmek D vitamini yetersizliği için risk oluşturabiliyor. Ayrıyeten yapılan kimi çalışmalarda D vitamini seviyesinin istenilen seviyelere çekebilmede hareketli hayatın, fizikî aktivitenin çok kıymetli olduğunu belirtiyor
Dünyada ve Türkiye’de durum ne?
Avrupa’da D vitamini eksikliği kış aylarında yaygın olarak görülüyor ve temel olarak yaşlılar ile göçmenleri etkiliyor. İskandinavya’da nüfusun yalnızca 5’i düşük D vitamini düzeylerinden etkilenmekte iken, Almanya, Fransa ve İtalya’da toplumun 25’ten fazlasında görülüyor. D vitamini eksikliği bilhassa yaşlılarda görülüyor. Avusturya’da yaşlıların yaklaşık 90’ı D vitamini yetersizliği ile karşı karşıya. Türkiye’de ise maalesef D vitamini yetersizliği belirtilen ülkelerden çok daha ağır görülmekte. Daha da berbatı yalnızca yaşlılar değil tüm nüfus katmanları önemli boyutlarda etkilenmekte. Yetersiz D vitamininin aşikâr başlı nedenleri var: Bunlar, düşük UVB maruziyeti (özellikle kuzey bölgelerde kış mevsimi nedeniyle), güçlü pigmentasyon durumu yahut yaşlanmayla ciltte vitamin sentezinin azalması üzere. Buna ek olarak yetersiz beslenme, balık ve D vitamini ile zenginleştirilmiş yiyeceklerin tüketiminin yetersizliği, yaşlılık ve yoksulluk da nedenler ortasında. Gebeler ve 5 yaş altındaki çocukların yanı sıra en önemli risk kümeleri ortasında yaşlılar, 65 yaş üstü, güneşe çok az maruz kalan yahut koyu cilde sahip olan bireyler yer alıyor. Bakım konutlarında yaşayanlar ya da salgın devrinde karantina hasebiyle iç yerlerde daha uzun müddet vakit geçirenler de D vitamini eksikliği istikametinden risk altında görülüyor.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması (TBSA) 2019 raporuna nazaran, 15 yaş ve üzeri bireylerde temel özelliklerine nazaran D vitamini bedelleri dağılımı incelendiğinde erkeklerin sırf 14.5’inin, bayanların ise 7.2’sinin olağan D vitamini düzeyine (30-79 ng/mL) sahip olduğu görülüyor. Beslenme durumları incelendiğinde ise EFSA’nın diyetle D vitamini (AI) teklifinin altında kalan bireylerin oranı 95.5. Bu durum Türkiye’de yaşayanların D vitamini eksikliği riski altında olabileceğini gösteriyor.
Kaynaklar:
- Rhaiza Aponte and Cristina Palacios. (2017). Vitamin D for prevention of respiratory tract infections. e-Library of Evidence for Nutrition Actions (eLENA), World Health Organization (WHO).
- Vitamin D. National Institutes of Health (NIH).
- Vitamin D. Harvard T.H. Chan School of Public Health.
- Helena Gibson-Moore, Vitamin D-fence: Can vitamin D help prevent common cold. British Nutrition Foundation (BNF).
- Gruber-Bzura, BM. Vitamin D and Influenza—Prevention or Therapy. Int J Mol Sci. 2018 Aug; 19(8): 2419.
- Biesalski, H. K. (2020). Vitamin D deficiency and co-morbidities in COVID-19 patients–A fatal relationship?. NFS Journal.
- T.C. Sıhhat Bakanlığı, Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması (TBSA) 2019 Raporu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
