Çevresel meseleleri azaltacak Depozito İade Sistemi sayesinde atıkların, hammaddeye dönüşeceğini söyleyen PAGEV Lideri Yavuz Eroğlu, “20 milyar adet içecek ambalajı geri dönüştürülerek iktisada yıllık 1.4 milyar lira kazandırılacak” dedi
Plastik, cam, metal-alüminyum ve karton atıkların çöpe değil, geri dönüşüme gitmesini sağlayacak Depozito İade Sistemi (DİS), 2022 yılında devreye girecek. Çevresel sıkıntıları azaltması beklenen DİS’in, geri dönüşüm kesimindeki yatırımları hızlandırması bekleniyor. Çevreyi korurken, iktisada katkı sağlayacak DİS hakkında bilgi veren PAGEV Lideri Yavuz Eroğlu, sistemin yanlışsız işlemesi halinde Türkiye’de her yıl 1 milyon ton ek atığın oluşmasının önüne geçilebileceğine dikkat çekti. Depozito İade Sistemi ile tüketicinin, geri dönüşüme teşvik edileceğini belirten Eroğlu, “önümüzdeki yıl yürürlüğe girecek uygulamayla birlikte tüketiciler, eserleri satın alırken eser bedeliyle birlikte belirlenen depozito iade fiyatını de satış noktasına ödeyecek. Depozito sistemi, tüketiciyi eserin fiyatı dışında ödenen bedeli geri alabilmek için sistemin belirlediği market yahut öteki toplama noktalarına yönlendirecek, tüketici depozite bedelini geri alabilmek için atığı iade edecek. İade bedeli para ya da alışveriş puanı olabilir. Depozito sistemiyle birlikte tüketici için mali kıymet tabir edecek atıklar, etrafa çöp olarak atılmayacak ve böylelikle toplama merkezlerine götürülüp hammaddeye dönüştürülebilecek. Hem etraf korunacak hem ülke iktisadı kazanacak. Depozito uygulaması, pak ve geri dönüşüme uygun hammadde elde edilmesine imkan sağlayarak kesimin gelişimini hızlandıracak” biçiminde konuştu.
HEDEF 20 MİLYAR İÇECEK AMBALAJI DÖNÜŞTÜRMEK
Parklara, bahçelere, denizlere atıldığında çevresel kirliliğe yol açan atıklar, Depozito İade Sistemi’yle birlikte nakdî kıymet kazanacağından tüketiciler açısından değere binecek. Türkiye’de yıllık 20 milyar adet içecek ambalajının kullanıldığını ve bunun 9 milyarının PET ambalajlardan oluştuğunu lisana getiren Eroğlu, DİS ile kelam konusu atıkların geri dönüşüme kazandırılması halinde iktisada yılda 1.4 milyar lira katkı sağlanabileceğinin altını çizerek kelamlarına şöyle devam etti: “Depozite sisteminin 3 sonucu olur. Birincisi eseri satın alırsınız, kullandıktan sonra atığını iade edip depozito bedelinizi geri alırsınız. İkincisi eseri alırsınız, kullandıktan sonra iade etmezsiniz ve depozito bedeli sisteme yani devlete kalır. Devlet o parayı, geri dönüşüm sisteminin büyümesi ve etrafın korunması için kullanır. Üçüncü şıkta ise eseri alırsınız ve kullandıktan sonra iade etmeseniz fakat depozito bedeli için atık toplayan birilerine verirsiniz. O kişi de depozito bedelini almak için atığı toplama merkezine götürür ve depozito iade parasını kendisi alır. Her üç şıkta da ambalajların etrafa atılması engellenerek etrafın korunması sağlanırken hem tüketicinin hem geri dönüşüm dalının kazandığı sistem çalışmış olur.”
Türkiye’deki genç nüfusun tüketim alışkanları sebebiyle her yıl kullanılan içecek ambalajı ölçüsünün arttığını ve sayıların kişi başı yılda 279, toplamda ise 20 milyar adet olduğunu tabir eden Eroğlu, “2030 başlarında sayının toplamda 30 milyara çıkacağı öngörülüyor. Hasebiyle etrafla uyumlu büyüme modeli için depozito sistemi zorunluluktur. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, sisteminin altyapısını oluşturmak için uzun müddettir ayrıntılı çalışma içerisinde. Bu süreçte 30 Aralık 2020 tarihli Resmi gazetede, depozito ile ilgili Etraf kanununda değişiklik yapıldı. Etraf Ajansı kuruldu ve Zarurî Depozito uygulamasına geçiş kararı alındı. Türkiye Etraf Ajansı, sürecin mali ve idari kontrolünü yaparak sürdürülebilirliğini ve güvenliğini sağlayacak yetkilerle donatıldı. Ambalaj atıkları denetimi yönetmeliğine nazaran 1.1.2022 tarihinde cam, alüminyum ve pet ambalajlarının, mecburî depozito kapsamına girdiği kesinleşti” açıklamasında bulundu.
HAMMADDE TEDARİK GÜVENLİĞİ ARTACAK
Plastik içecek atıklarının birinci etapta yüzde 70’inin toplanmasının hedeflendiğine işaret eden Eroğlu, depozite sisteminin plastik dalında geri dönüştürülmüş hammadde tedarik güvenliğini de arttırmaya yardımcı olacağını savundu. Türk plastik dalının hammadde gereksiniminin yüzde 85’lik kısmının ithalatla karşılandığını ve bu nedenle önemli manada cari açık verildiğini hatırlatan Eroğlu, “Dünyada 6., Avrupa’da ise Almanya’dan sonra 2. Sırada yer alan dalımızın hammadde tedarik güvenliği değerli. Yurt içindeki hammadde üretimi gereksinimimizin yalnızca 15’lik kısmını karşılıyor. Petrokimya şirketleri de petroldeki OPEC gibisi kartel yapılardan ilham aldıklarından vakit zaman fiyat artış şokları yaşıyoruz. Atıklarımızı, depozito sistemiyle toplamayı artırmamız, geri dönüşüm için uygun kurallarda tedarik güvenliği sağlanmış esere ulaşmamız manasına gelir. Bu sayede kartel yapıdaki petrokimya şirketlerinin tedarik ve fiyat şoklarından hem firmalarımızı hem de tüketicilerimizi muhafazamız daha kolay olur. Cari açığı azaltacak depozito sistemiyle, geri dönüştürülmüş hammaddelerle üretilen plastik eserler, tüketicimize daha uygun fiyatlarla ulaşacak. Enflasyonda düşüş taraflı tesirin önü açılacak” dedi.
KARBON EMİSYONUNU AZALACAK
Depozito İade Sistemi’nin, dünyada 15 ülkede uygulandığına vurgu yapan Eroğlu, “Bu sistemlerin en büyük avantajı toplama ve geri dönüşüm ölçüsünü arttırmasıdır. Avrupa’da depozitosuz içecek ambalajlarının toplama oranı yüzde 47, depozito olan alanlarda toplama oranı ise yüzde 94’tür” tabirlerini kullandı. Dünya ülkelerinin, iklim değişikliği konusunda hassas davrandığını, Paris İklim Muahedesi, AB Yeşil Mutabakat mutabakatının, ekonomiyi yönlendirdiği belirli hususların olduğunu anımsatan Eroğlu kelamlarını şöyle tamamladı: “Karbon emisyonlarını azaltmayı hedefleyen AB, 2025 yılı itibariyle içecek ambalajlarının yüzde 25’lik kısmının geri dönüştürülmüş eserlerden oluşmasını istiyor. 2030’da bu oranın yüzde 30’a çıkartılması planlanıyor. Bunu başarabilmek için tüketiciyi, geri dönüşüm sisteminin paydaşı yapmak ve ödüllendirmek gerekiyor. Münasebetiyle Depozito İade Sistemi, çevresel manada geri dönüşüm trendine önemli katkı sunuyor. Sistem, 2022 yılında devreye girdiğinde Türkiye’de 263 bin ton/yıl karbon emisyonunda azalma meydana getirecek.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
