‘Sessiz hastalık’ olarak isimlendirilen Osteoporoz yani halk ortasında bilinen ismiyle kemik erimesi değişen ömür usulü ve beslenme biçimi ile her geçen gün daha önemli bir halk sıhhati sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Yalnızca ileri yaş hastalığı olarak bilinen bu durum genç yaşlı fark etmeksizin 7 ‘den 70’e herkesi tehdit altına alıyor. Pandemi devrinde konutta kalınan müddette yaşanan hareketsizliğin canlı yapıda olan kemikleri güçsüzleştirdiğine dikkat çeken Romatem Hastanesi Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Esra Mustafa, “Bu nedenle risk daha çok arttı. Kemik erimesi önlenebilir bir hastalık o yüzden beslenme biçimimize ve günlük antrenman rutinimize dikkat etmemiz gerekiyor. Yoksa ayakta durma yahut yürüme üzere rutin aktiviteleri yaparken bile kemik kırılması ile karşı karşıya kalabiliriz” dedi
Vücudu oluşturan dokular ortasındaki en sert yapıda olan kemikler; organların korunması, hareket kabiliyetinin sağlaması üzere birçok işlevi ile sıhhatimiz için büyük kıymet taşıyor. Gençlik çağında daha destekli olan bu yapılar yaş ilerledikçe güçsüz hale gelebiliyor. Yalnızca yaş faktörü değil kimi hastalıklar ve çevresel faktörler de kemik sıhhatini olumsuz etkiliyor. Bunların başında ise kemik hırsızı olarak da isimlendirilen Osteoporoz yani kemik erimesi geliyor.
Sessiz Bir Hastalık
Osteoporoz olaylarının yüzde 80’ini bayanların oluşturduğunu belirten Romatem Hastanesi Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Esra Mustafa, “Osteoporoz sessiz bir hastalık olup bulgu vermeyebilir. Kırık geçirmeyen bir hastada teşhis bu nedenle epey zordur. Hastaneye birinci müracaat nedeni kırık olabilir. Geçirilmiş kırığı olanlarda ikinci kırık geçirme riski artmıştır. Osteoporoz yaygın ağrı yapan bir hastalık değildir. Ağrı kırıklara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Hastanın birinci şikâyeti fark edilmemiş omurga çökme kırıklarına bağlı uzunluk kısalması olabilir. Omurga kemiklerinde yükseklik azalmaları bundan sorumludur. Osteoporoz uzun mühlet sessiz seyredebileceği için risk faktörlerinin bilinmesi ve sorgulanması, riskli bireylere tedavi verilmesi osteoporoza bağlı kırıkların önlenmesi açısından son derece kıymetlidir. Kemik yoğunluğu ölçümü yanında risk faktörleri de teşhiste göz önünde bulundurulmaktadır. Ayrıyeten kanda d vitamini seviyesine bakılması ve kimi durumlarda idrar ve kanda bakılan kemik imal yıkımını gösteren birtakım belirteçleri de kıymetlendirmek gerekir” tabirlerini kullandı.
Kemiklerin Güçlenmesi için Antrenman Şart
Kemiğin yapılanmasının anne karnında başladığını belirten Dr. Mustafa, “ Değerli bir kısmı yirmili yaşlarda gelişimini tamamlamış olur. Kemik kütlesi kemik boyutlarında büyüme ve mineral birikimi tamamlanıp sabit hale geldiğinde maksimal seviyeye ulaşmış olur. Buna doruk kemik kütlesi denir. Bu kütle otuzlu yaşların sonu ile kırklı yaşların başına kadar değişmeden kalır. Kemik döngüsünün istikrarda olduğu erişkin periyottan sonra kayıp başlamaktadır. İdman doruk kemik kütlesinin sağlanması, korunması, kondisyon, esneklik ve güç artışı sağlayarak düşmelerin engellenmesi ve kırıkların önlenmesi açısından kıymetlidir. Genel olarak yürüyüş, yük idmanları, aerobik, tenis, pilates üzere idmanlar önerilir. Bu idmanlardan rastgele birinin haftada 3-4 gün, 30-60 dakika mühlet ile yapılması gerekmektedir. Ömür uzunluğu nizamlı yürüme antrenmanları, haftanın birçok günü birkaç dakika sırt ve postür antrenmanları tavsiye edilir. İlerlemiş osteoporozu olan hastalar, yük taşımak için önde hatta yana yanlışsız eğilme usulündeki hareketlerden ve antrenmanlardan kaçınmalıdırlar. Zira itme, çekme, kaldırma ve eğilmeler omurgada bası yapan güçler yaratarak kırığa neden olurlar.”
Kemik Sıhhati için Ayrılmaz İkili; Kalsiyum ve D Vitamini
Beslenmenin kemiklerimiz için değerli olduğunu belirten Romatem Kocaeli Hastanesi Diyetisyeni Tuğçe Şengül Karahancı, “ Kemik sıhhatini desteklemek için neye muhtaçlığımız var dendiğinde kalsiyum artık birçoğumuzun aklına geliyor. Yetişkin erkeklerde günlük 1000 mg olan kalsiyum muhtaçlığı, yetişkin bayanlarda ve yaşlı bireylerde 1200 mg kadardır. Kalsiyum kaynaklarına bakacak olursak elbet birinci sıra süt, yoğurt, ayran, kefir ve peynir kümesinin olacaktır. Bu küme kadar güçlü olmasa da yeşil yapraklı sebzeler, fındık-badem ve kuru baklagiller de kalsiyum kaynağı olarak sayılabilirler. Beslenme ile alınan kalsiyumun emilebilmesi için D vitaminine muhtaçlık duyulmaktadır. Bu sebeple kalsiyum ile D vitamini ayrılmaz ikili olarak görülmektedir. D vitamini eksikliğinde bağırsakta kalsiyum emilimi azalır ve kemik kaybı hızlanabilir. Günlük 15-20 dakika kadar güneşe maruz kaldıktan sonra deri ile faal D vitamini formu üretilmiş olacaktır. Yaşlılar D vitamini eksikliği ve yetersizliği konusunda riskli gruptalardır. Yaşlılıkla birlikte güneşten alınan D vitamininin etkin forma dönüşmesi azaldığından doktor danışmanlığında destek kullanımı kıymetlidir. Yaşlılarda günlük D vitamini muhtaçlığı 400IU’ dir. Eksiklik ve yetersizlik durumunda günlük 2000 IU üzerinde tüketilmemelidir. Sonuç olarak kalsiyum ve D vitamini gereğince sağlanmalı, alkol ve sigara kullanımından kaçınılmalı, tuz alımı ve çay kahve tüketimi sonlandırılmalıdır.”
Besinlerin 1 servislik kalsiyum içerikleri:
1 su bardağı (200 ml) yağsız süt : 400 mg kalsiyum
5 yemek kaşığı (225 g) yoğurt : 400 mg kalsiyum
1 su bardağı (200 ml) süt : 300 mg kalsiyum
30 g parmesan peynir : 300 mg kalsiyum
30 g peynir : 200 mg kalsiyum
75 g turp : 100 mg kalsiyum
15 orta uzunluk (30 g) badem : 100 mg kalsiyum
90 g brokoli : 50 g kalsiyum
70 g kara lahana : 50 g kalsiyum
1 orta uzunluk portakal : 50 g kalsiyum
6 yemek kaşığı (50 g/ pişmiş) kuru fasulye : 38 mg kalsiyum
Besinlerin 1 servislik D vitamin içerikleri:
Izgara Uskumru (100g) : 352 IU
Izgara Sardalya (100g) : 284 IU
Yumurta (50g) : 36 IU
*D vitamini ile zenginleştirilmiş süt eserleri ve tahıllar da kullanılabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
