Maliyet artışı, yüksek faiz ve döviz kuru satışları sınırlandırıyor
2021 Nisan ayı konut satışları Türkiye’de bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 124,1 artarak 95 bin 863 oldu. Konut satışlarında İstanbul, 19 bin 260 konut satışı ve yüzde 20,1 ile en yüksek hisseye sahip oldu. Genelde geçen yılın birebir periyoduna nazaran karşılaştırma yapılsa da pandemi nedeniyle bu türlü bir karşılaştırmanın gerçek olmayacağı fikrindeyiz. Bir evvelki aya nazaran ise satışlar yüzde 14 gerilemiş durumda. Artan enflasyon riski tüketicilerin bir ölçü korunma gayeli hareket etmesine, gelecek taleplerini erkene çekmeye sevk etse de yüksek faizler ve döviz kuru satışları sonlandırıyor.
İpotekli satışlarda gerileme devam ediyor
Yüksek konut kredisi faizleri hasebiyle ipotekli konut satışlarındaki gerileme ivmesi Nisan ayında da devam etti. 2021 Nisan periyodu bilgilerine bakıldığında; ipotekli konut satışları bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 2,4 artış göstererek 17 bin 514 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların hissesi ise yüzde 18,3 olarak gerçekleşti. Mart ayında bu oran yüzde 19’larda idi. Evvelki aylardan da devam eden bir gerileme kelam konusu. Yüzde 18’lik oran tarihi ortalamaların çok altında. Bu oran yaz aylarında yüzde 60’lara yükselmiş, sonra faizlerdeki yükseliş sonrası ipotekli satışların azalması ile aşağı gelmişti. Rekor düzeylerde satışlara erişmemiz, dalın yine canlanması önünde genel faiz oranlarının ve konut kredi faiz oranlarının hala çok yüksek düzeylerde olması, konuta erişimin önünde kıymetli manilerden biri olmaya devam etmektedir.
Kredi faizleri erişilebilir düzeylerde tutulmalı
2021 Nisan ayında birinci kere satılan konutlar yüzde 96,7 artarak 29 bin 212 oldu. Toplam konut satışları içindeki hissesi ise yüzde 30,5 oldu. İkinci el konut satışları da bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 138,6 artarak 66 bin 651 olarak gerçekleşti. İkinci el satışların hissesinin tarihi ortalamaların üzerinde kalmasını yeni konutlardaki maliyet artışının yüksek olmasına bağlıyoruz. Kredi faizlerindeki yüksek seyir ve bankaların zayıf oranda kredi verme iştahı ve de yeni konutlardaki maliyet artışının yüksek olmasının sonucu olarak bu türlü giderse birinci el konut satışlarında sakinliğin süreceğini varsayım ediyoruz.
Ekonominin lokomotifi olan, inşaat ve konut dalı başta olmak üzere turizm ve başka hizmet bölümlerine olumsuz tesirleri devam ediyor. Kasım 2020’de faizlerin yükselmesi ve son noktada yüzde 19’a gelmesiyle konut satışları çift taraflı bir baskı altında kaldı. Bir yandan pandemi, bir yandan faiz artışının olumsuz tesirleri, başka yandan dünya emtia fiyatlarının ve de ülkemize has bir hastalık haline gelen döviz kurlarının yükselmesi – bu 4 olumsuz faktör – bir ortaya gelerek kesimimizi epey zorlamaktadır. Öteki yandan maliyetlerin daima artması ve bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak, yeni konut fiyatlarına yansıması birinci el konut satışlarını epey baskılamış ve halkımızın yeni ve sağlam konuta erişimini olumsuz etkilemiştir.
Bu noktada hükümetimizden acil beklentimiz, geçmiş yıllarda olumlu tesiri tekraren görülmüş olan “konut kredi faizlerinin aylık 0,80’li sayılara süreksiz bir periyot için çekilmesi ve bu sübvansiyonun 1. el konut üretimi ve istihdamı destekleme, toplumsal devlet prensibi gereği halkın uygun maliyete, imkanları ölçüsünde konut edinebilme” prensibiyle bir an evvel devreye alınmasıdır. Tıpkı vakitte 2020 Nisan ve Mayıs aylarında hükümetimizce desteklenen KGF imkanlarının bir benzerinin bu günlerde hemen devreye alınmasını da elzem olarak görmekteyiz.
Yabancı ilgisi sürüyor
2021 Nisan ayında yabancılara konut artışı bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 416,1 artarak 4 bin 77 oldu. Geçtiğimiz aylardaki istatistik tablolarını incelediğimizde çok keskin azalışlar olmamasıyla birlikte, kredi faizlerindeki artışa karşın yabancıların konut almaya devam ettiğini görüyoruz.
Hükümetimiz tarafından ilan edilen 17 günlük tam kapanma sürecinde olay sayılarının günden güne azalışına şahit olmaktayız. Bu türlü giderse en başta sıhhat olmak üzere bu bekleyişin mükafatını ülkece alacağımıza inanıyoruz. Bilhassa bayram sonrasında satışların daha da artacağını düşünüyoruz. Bilhassa turizm döneminin da açılmasıyla çok sayıda bölüme can suyu olacak bir sürece girmekteyiz. Aşılamaların kademeli olarak yapılması, olay sayılarındaki azalış ve ülkelerarası seyahat kısıtlamasının ortadan kalkmasıyla birlikte, kesimde yabancı yatırımcı trafiği oluşması kaçınılmaz olacaktır.
Önümüzdeki devirde yeni teşvikler ve uğraşlarla yıllık 5,5 milyar dolara ulaşan yabancı satış gelirini 10 milyar dolara çıkarmayı hedeflemekteyiz. Uzun vadede ise 20 milyar dolarlık sayılar ülkemiz için hiç uzak maksatlar değil. Yabancıya konut satışında yalnızca son 3 yılda 15 milyar dolar, son 6 yılda ise 25 milyar dolar döviz geliri elde ettik. Bugünkü mevcut durumda yaklaşık 100 ülke vatandaşına konut satmaktayız ve buna karşın sayılar daha çok düşük düzeylerde. Bu mevzudaki çabamızı hükümetimizle birlikte büyüteceğiz.
İnşaat maliyetlerinde artış sürecek
İnşaat dalında son 1 yıldır bilhassa önemli bir maliyet artışı kelam konusu. Şimdi açıklanan 2021 yılı Mart ayı inşaat maliyet endeksi sayılarında da görüleceği üzere bir evvelki yılın birebir ayına nazaran maliyet oranı yüzde 32 arttı. Bunun 2 temel nedeni var: Birincisi, döviz kurunun artışı, başkası ise bundan daha büyük tesiri olan, emtia piyasalarından kaynaklanan bir maliyet artışı kelam konusu. Başta demir çelik, çimento, plastik olmak üzere birçok eser kümesinde büyük artışlar kelam konusu. İnşaat demirindeki son 1 buçuk aylık artış 1.200 lira civarında. Nisan başında 6 bin TL olan demir şuanda 7 bin 200 lira civarında. Yani yüzde 20’lik bir artış var. Bu periyotta Dolar’ın yatay bir seyir izlediğini söyleyebiliriz. Velhasıl empita fiyatlarından kaynaklanan bir artış kelam konusu. Arz talep istikrarına nazaran fiyatların bir ölçü geri gelme ihtimali olsa da kısa vadede bu fiyatların çok da geri geleceğini düşünmüyoruz. Önümüzdeki birkaç ay daha da yükselerek yüzde 40’lı sayılara çıktığını görebiliriz. Böylesi güç bir periyotta demir çelik üreticilerimizin inşaatlarını tamamlama uğraşı içerisinde olan kesimimizin talebini de göz önünde bulundurup fahiş fiyat artırımına gitmemesi son derece kıymetli.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
