Bu yüzyılın birinci global afeti olan pandemi tam dört yıldır yaz, kış bizimle.
Anımsarsanız, birinci gününden itibaren pandemi başlatabilme kapasitesindeki bir virüsün artık daima bizimle kalacağını söyleyen az sayıda bilim insanından biriydim.
Virüs biyolojisi, toplum sıhhati, salgın bilimi hakkında temel bilgisi olanlar vakit zaman ve doğal olarak yanılsalar bile saçmalamadılar.
Bir de yaz mevsiminde geçip gideceğini, eninde sonunda doğal yoldan toplumsal bir bağışıklık kazanılacağını vurgulayarak, resmi otoritenin yükümlülüklerinden sıyrılmasını kolaylaştırıcı fonksiyon gören unvanlı şahıslar vardı ki ben onları yangında itfaiyeci oyalayanlara benzetiyorum.
Neyse ki pandemik günler sona ermediyse de artık hayatın akıcılığını en azından toplu yaşama alanlarımızdaki hayatı artık kesintiye uğratmıyor.
Ama kış kabusumuz olan nezle ve grip ile birlikte artık dört mevsim kabusumuz olan bir diğer grip virüsümüz daha oldu ki o da pandemik virüs.
Grip (ateş, halsizlik, kırıklık), ishal, tat ve koku alma bozukluğu, uzayan halsizlik, direnci düşürerek tekrarlayan infeksiyonlara yol açmak , romatizma hastalığı üzere bulgular ile dört mevsim bizimle.
Yabancı basından BBC enteresan bir başlıkla bitmeyen pandemik günleri gündeme şöyle taşıdı:“Changing nature of Covid: Is it just a regular winter bug now?; COVID-19’un değişen yapısı; artık sırf olağan bir kış mikrobu”
Ve elbette bilim insanlarının tenkitlerine maruz kaldı.
Çünkü kış kabusumuz olan nezle ve grip yüzlerce yıldır bizimle ve gezegenimiz olan dünya üzere yaşlandılar ve o yüzden de mevsimsel özellik gösteriyorlar.
COVID-19 etkeni ise şimdi bebek ve mevsim ayırmıyor.
Çoğalması sırasında birtakım değişiklikler gelişiyor, bu değişikliklerden kalıcı olanlar çeşitli isimler bulduğumuz “varyantlar”ın gelişimine yol açıyor.
Her yeni varyant, dört mevsim boyunca yinelenen dalgalara yol açıyor.
Kış gribi etkeni “influenza” ise tek büyük dalgasını kış mevsiminde yapıyor.
İlk kere geçen kış, pandemik virüs ile tanışıklığımızın üçüncü kış mevsimi olan 2022-2023 yılındaki influenza vefatları, COVID-19 vefatlarından fazlaydı.
İnsanın hayatına olan katkıları nedeniyle bu yıl Nobel Tıp Mükafatını de alan mRNA teknolojisiyle hazırlanılan aşılar, bağışıklığımıza büyük katkı yaptı ve pandemiyi sakinleştirdi.
Bugüne kadar bulunmuş olan en tesirli ve emniyetli bu aşı pandemik dehlizdeki tek ışıktı.
Bir yandan da grip virüsü 500 yıldır tanışıklığımıza karşın, yaşlı, hamile, çocuk ve kalp, akciğer, böbrek hastalıkları, diyabet, kanser eşlikçi hastalıkları olanlarda değerli bir mevt yüküne sahiptir esasen.
Bu nedenle grip virüsü için de “olağan kış mikrobu” denilemez.
Asistanlığımın birinci yıllarında, şimdi Türkiye ‘de grip aşısı tertipli kullanılmıyor ve pek bilinmiyordu.
Ben uzmanlık alanım gereği aşıların birey ve toplum sıhhati için büyük değerini biliyor ve yabancı lisanda yazılmış çokça bilimsel makale okuyordum.
Grip aşısının tesir ve faydaları açıktı.
Ben de ülkedeki birinci çalışmalarından birini yapmaya karar verdim
“Grip Aşısının Sıhhat Çalışanlarındaki Etkisi” başlıklı bilimsel yayınım için 100 sıhhat çalışanı arkadaşım
gönüllü olmuştu.
Sonra da hem ben hem onlar her yıl tertipli olarak yaptırmayı sürdürdük.
Hem grip olmuyor hem iş gücü kaybetmiyor hem kış mevsimlerimiz kabusa dönmüyordu.
Giderek artan sayıda bilimsel çalışma ile grip ve COVID-19 üzere bağışıklık sistemimizle güçlü ilgi kuran ve tüm sistemleri etkileyen viral hastalıkların, kış mevsimlerinde artan dolaylı ölümlerden en çok da kalp ve inme vefatlarından de sorumlu olduğu gösteriliyor.
Bu nedenledir ki tesir ve güvenliği konusunda bilimsel delillerini kâfi bulduğum grip aşısını annem ve babama da yaklaşık 30 yıldır yapıyorum.
İki hafta evvel milletlerarası bir konferans için ABD’ye yola çıkarken bu yıl için önerilen grip aşımı yaptırdım ve son COVID-19 aşımın üzerinden bir yıldan fazla bir müddet geçtiği için de uçakta yüksek esirgeyici maskemle o upuzun seyahati yapmak zorunda kaldım.
Dünya son süratle teneffüs yolu hastalıklarını daha süratli daha uygun tanımlayan teşhis panelleri, ilaçlar ve yeni ya da güncellenmiş aşılarla hem kışa, hem de gelecek salgınlara hazırlanıyor.
İlk sefer tıp disiplininde dünyadan oldukça koptuğumuzun ve geriye düştüğümüzün farkına vardım. Aşı , ilaç ve teknoloji üretmeyen bir ülke olarak sıhhatte yerli ve ulusal olan sadece sıhhat ticareti yapanlar.
Anlaşılan o ki hem doktorlar hem sıhhat gereksinimliler olarak, kendimize has bu sıhhat sisteminin
içinde debelenmeye devam edeceğiz.
