Gazetecilik mesleğinin olmazsa olmazının “gazetecilik etiği” olduğunu belirten uzmanlar, gazetecilik etiğini, “gazetecilerin haberlerini yaparken, yazılarını yazarken yahut haber ve yazılarını paylaşırken uymak zorunda oldukları, kozmik seviyede geçerli olan mesleksel kurallar ve unsurlar bütünü” olarak tanımlıyor. Bu unsur ve kuralların gazetecilere yol gösterdiğini, yanlış pratiklerden kaçınmaları için onları uyardığını kaydeden uzmanlar, “İyi gazetecileri berbat gazetecilerden ayıran en değerli ölçüt, etik unsurlara uyup uymamalarıdır.” diyor. Uzmanlar, gazetecilerin haber kaynağı olabilecek şahıslarla gazeteci kimlikleri dışında bir bağlantı geliştirmelerinin önemli sıkıntılara yol açtığına da dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, gazetecilik etiğine ait değerlendirmelerde bulundu.
Etik gazetecilik, yeterli gazeteciliktir
Gazetecilik etiğinin, gazetecilik mesleğinin olmazsa olmazı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:
“Bir tanımlama yapmak gerekirse, gazetecilik etiğini, gazetecilerin haberlerini yaparken, yazılarını yazarken yahut haber ve yazılarını paylaşırken uymak zorunda oldukları, kozmik seviyede geçerli olan mesleksel kurallar ve prensipler bütünü formunda tanımlayabiliriz. Bu unsur ve kurallar gazetecilere yol gösterir, yanlış pratiklerden kaçınmaları için onları uyarır. Uygun gazetecileri makûs gazetecilerden ayıran en kıymetli ölçüt, etik prensiplere uyup uymamalarıdır.”
Gazeteciliğin en kıymetli misyonu gerçeği aramak ve aktarmaktır
Gazetecilik etik unsurlarını içeren mesleksel evraklara, bildirgelere bakıldığında, etik unsurların içeriğinde iki temel hedefin göze çarptığına dikkat çeken Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bunlardan birincisi, gazeteciliğin misyonunu hatırlatan açıklamalardır. Buna nazaran, gazeteciliğin en kıymetli misyonu gerçeği aramak ve aktarmaktır. Gazeteciliğin doğruyu söyleme mesleği olarak tanımlanmasının temel nedeni bu misyondur. Etik unsurların ikinci hedefi ise gazetecilik mesleğinin saygınlığını ve güvenilirliğini garanti altına almaya çalışmaktır. Etik dokümanlarda gazetecilerin haber kaynaklarıyla bağlantılarının nasıl olması, haber konusu bireylere nasıl yer verilmesi ve haber için bilgi, doküman toplarken hangi usulleri kullanması gerektiği üzere hayli detaylı meslek unsurları kelam bahsidir.” diye konuştu.
Gazetecilik temas ve uzaklık mesleğidir
Gazeteciliğin uzaklık mesleği olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:
“Son vakitlerde yaşanan tartışmalı pratikler de göstermektedir ki gazetecilerin haber kaynağı olabilecek şahıslarla gazeteci kimlikleri dışında bir ilgi geliştirmeleri önemli sıkıntılara yol açmaktadır. Gazeteci toplum ismine hareket eden, kamu faydası çerçevesinde toplumun bilmesi gerekenleri haberleştirip aktaran kişidir. Şayet haber kaynağı ile dostça bir münasebet geliştirirse yahut mesleğin saygınlığına gölge düşürebilecek bir davranış içine girerse, gazeteci arayı unutuyor demektir. Olması gereken uzaklık yalnızca gazeteciyi korumakla kalmaz, toplumun sağlıklı biçimde bilgilendirilmesini de teminat altına alır.”
Mağduru korumak gazetecinin görevidir
“Gazetecilik etik prensipleri, mağdurun medya eliyle ziyan görmemesini öğütler” diyen Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Örneğin, bilhassa bayana şiddet, taciz, tecavüz üzere olumsuz haberlerde mağdurun korunması, gelecekteki ömrünü olumsuz etkileyecek bilgilerin haberde gizlenmesi gerekir. Bilhassa günümüz internet haberciliğinde bu tipten detaylı bilgi içeren haberlerin mağduriyeti kalıcı hale getirdiği unutulmamalıdır.” ihtarında bulundu.
Gazetecilik etiği internet mecralarındaki gazetecilik için de geçerlidir
Türkiye’de internet medyası ile ilgili şimdi bir yasal düzenleme yapılmadığı için internet mecralarında gazetecilik yapanların güya etik unsurlardan muaflarmış üzere, unsurlar onlar için geçerli değilmiş üzere davrandıklarını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şöyle konuştu:
“Sık sık, özel hayatı ihlal eden, kişilik haklarını yok sayan, savdan öteye gitmeyen dedikodulara dayanan, mağdurları isim ve fotoğraflarıyla yayımlamaktan kaçınmayan haberlerin yayımlandığına şahit oluyoruz. Bu bağlamda internet medyası yasasının bir an evvel yapılması bu çeşitten etik problemlere müdahale edebilmek için de bir yer oluşturacaktır. Tanımadığınız bir meslek kümesini etik davranmamakla suçlayamazsınız.”
Gazeteciler toplumsal medyada da gazetecidir
Günümüzde süratle yaygınlaşan toplumsal medya platformlarının, gazeteciliği de büyük ölçüde etkilediğine dikkat çeken Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Toplumun büyük bir kesiti ve bilhassa de Z nesli olarak isimlendirilen gençlerin neredeyse tamamı, haberleri toplumsal medya platformlarından takip etmektedir. Haliyle gazeteciler için toplumsal medyada görünür olmak kaçınılmaz hale gelmiştir. Lakin, toplumsal medya gazeteciler için diledikleri üzere hareket edebilecekleri, istediklerini yazabilecekleri, yapabilecekleri bir mecra değildir. Gazeteci sorumluluğu toplumsal medyada da devam etmektedir. Bu bağlamda, toplumsal medyada da etik prensiplere uygun davranmaları beklenir.” diye konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
