Varis, toplumun büyük bir kısmında görülen en yaygın hastalıklar ortasında yer alıyor. Halk ortasında yanlış bir inanışla yalnızca kozmetik bir sorun olarak algılanıyor olsa da, ileri derece varisler riskli bir hastalık haline gelebiliyor. Tedavi seçeneği ise varislerin şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Aşkın Ali Korkmaz, varis hastalığında tedavi seçenekleri hakkında değerli bilgiler verdi.
Varis toplardamarların içindeki kapakçık sisteminin bozulmasına bağlı, olağanda üst hakikat gitmesi gereken kanın aşağı kaçarak yüzeyel damarlarda farklı çap ve manzarada toplardamar oluşumlarına yol açmasıdır. Varis, bilinenin bilakis yalnızca bacaklarda görülmez. Örneğin hemoroid de bir tıp varistir zira bir toplardamar genişlemesidir. Tıpkı halde erkeklerde testislerde görülen varikosel bir toplardamar genişlemesidir. Yemek borusunun etrafında özofagus varisleri görülebilmektedir. Bunların hepsi birer varis cinsidir. Lakin varis hastalığı dendiğinde bunlar değil bacaklarda oluşan toplardamar genişlemeleri kastedilmektedir.
Varisler şiddetine nazaran 3 kümeye ayrılıyor
Bacakta görülen varisler değişik çapta ve imgede olabilmektedir. Şayet 1-2 mm kalınlığında ise bunlara “telenjektazik varisler” ismi verilmektedir. Bazen yüzümüzde de kırmızımsı, ince damarlar biçiminde görülebilmektedir. Bedenin değişik yerlerinde çıkabilmektedir.
Eğer varislerin çapı 3-4 mm’ye ulaştıysa “retiküler varis” ismi verilmektedir. Bunlar da cilt altında ciltten çok kabarık olmayan mavimsi damarlar biçimindedir. Tek başına ya da örümcek ağı stilinde olabilir.
Daha ileri varisler ise yaklaşık serçe parmak kalınlığında, ciltte dışa hakikat kabarmaya başlamış, “pake” ismi verilen solucanvari imajlara sahip büyük varislerdir. Genelde diz altında olabildiği üzere düz üstünde de yüzeyel toplardamar sisteminin farklı yerlerinde çıkabilmektedir.
Huzursuz bacak sendromuyla karıştırılıyor
Toplardamar kanının bacaklarda birikmesine bağlı olarak bilhassa akşamları diz altında hissedilen dolgunluk, şişkinlik, ağrı üzere şikayetler oluşturmaktadır. Çok ileri evrede de gece kramplarıyla hastaları uyandırmaktadır. Variste de hastalarda ayağını sabit tutamama, daima üst kaldırma hissi olduğu için bu rahatsızlık huzursuz bacak sendromuyla karıştırılmaktadır. Hastalar varisten ötürü bacaklarında hissettikleri rahatsızlıkları huzursuz bacak sendromu sanarak sıhhat kuruluşlularına başvurabilmektedir.
İnce ve yüzeyel varisler pratik bir halde tedavi edilebiliyor
Tedavi tekniği varislerin çapına nazaran değişmektedir. Telenjektazik varisler yani ince kılcal varisler genelde önemli ağrı, dolgunluk, huzursuzluk hissine neden olmaz. Genelde kozmetik bir sorundur. Süratli kilo alımı, hamilelik, doğum sonrası sık görülebilir. Tedavisi “skleroterapi” ismi verilen formüldür. Damarların içine damar duvarında tepki oluşturan ilaç kılcal iğnelerle enjekte edilmektedir. Telenjektazik varislerde bazen iğne ile girilemeyecek kadar küçük oluşumlar varsa ve bu durum hastayı kozmetik olarak rahatsız ediyorsa dermatoloji uzmanı tarafından yüzeyel lazer tedavileri yapılabilmektedir.
Orta şiddette şikayetler başlıyor
3-4 mm’lik orta şiddette, mavimsi, çok kabarık olmayan retiküler varislerde hastalarda şikayetler oluşmaya başlamaktadır. Ağrı, dolgunluk ve huzursuzluk hissi görülmektedir. Lakin gece krampları bu hastalarda çok fazla olmaz. Bilhassa akşama yanlışsız ayağı yüksek bir yere uzatma isteği yaşanır.
Damarda kaçak varsa “endovenöz lazer” gerekiyor
Retiküler varisler oluşmaya başladığında hastalarda yüzeyel damarlarda önemli kaçaklar olabilmektedir. Bu nedenle öncelikle kesinlikle venöz doppler ultrason yapılmaktadır. Ayak bileğinin iç yüzünden başlayarak kasığa kadar giden büyük safen damarında ya da ayak bileğinin dış kenarından başlayarak diz çukuruna kadar giden küçük safen damarında kaçaklar oluşabilmektedir. Ya da yüzeyel sistemle derin toplardamar sistemini birleştirici perforan damar kaçakları olabilmektedir. Doppler ile bu sorunların olup olmadığı denetim edilir. Şayet kaçak varsa “endovenöz lazer” süreci yapılmaktadır. Lakin kaçak yoksa köpük skleroterapi uygulanmaktadır. Köpük skleroterapide olağanda skleroterapide kullanılan ilacın hava ile karıştırılıp daha az ilaçla daha fazla yüzeye ulaşılması amaçlanır. Beyaz bir köpük elde edilerek damar içine enjekte edilmektedir.
Büyük varislerde cerrahi gerekiyor
Daha büyük varislerin tedavisi ise cerrahidir. Doppler sonucu ana damarda kaçaklar mevcutsa ve pakeler görünür hale geldiyse bu varisler küçük kesilerle temizlenmektedir. Bu sürece “miniflebektomi” ismi verilmektedir. Bu yolda dikiş atılmaz. Damar yerinin ultrason ile tespit edilmesinin akabinde ana damardaki kaçak, endovenöz lazer tedavisiyle bir iğne deliğinden girilerek özel bir kataterin damar boyunca yollanarak damarı lazer yad a radyofrekans ışınlarıyla bazen de glue ya da zamk tedavisi ismi verilen yolla yapıştırarak tedavi edilmektedir. Bu süreçler ameliyathane ortamında gerçekleşmektedir. Damarın çapına nazaran uygulanacak tedavi tekniği değişmektedir.
Varis tedavisinin en değerli modülü basınç çorapları
Bütün hastalarda varis tedavisinin değerli bir kesimi da uygun basınçlı basınç çorabı giyilmesidir. Varisin şiddetine nazaran değişen basınçlarda çoraplardır. Bazen yalnızca telenjektazik varisleri olan hastalarda, ana damarlarda kaçak olmayan yalnızca kozmetik süreç gerektiren hastalarda ya da mesleksel olarak risk faktörü taşıyan hastalarda kesinlikle günlük hayatta gözetici çoraplar tercih edilmelidir. Varis çorabı varis tedavisinin çok kıymetli bir kesimidir. Değerli olan ayak bileğindeki basıncı düşürerek kanın üst dönüşünü kolaylaştırmaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
