Nirengi Derneği yangınlardan direkt yahut dolaylı etkilenen çocukların ebeveyn/bakım verenlerine tekliflerini paylaştı.
Yangınlardan doğrudan etkilenen çocuklar için öneriler*
Kontrol edilemeyen ya da zahmetle denetim altına alınan geniş kapsamlı bir yangın yaşandıktan sonra ebeveynler, bilhassa konutlarının, ömür alanlarının ziyan görmesi halinde çocuklarını yangının tesirinde kalan bölgeye geri getirmeleri gerekip gerekmediği konusunda kararsız kalabiliyor yahut yaşanan bu şiddetli durumda çocuklarına nasıl davranacakları konusunda takviye muhtaçlığı içinde olabiliyorlar. Bu içerik denetim edilemeyen ya da zahmetle denetim altına alınan geniş kapsamlı bir yangın sonrası bilhassa hayat alanlarının ziyan görmesi halinde çocukları buna hazırlamak üzere ebeveynleri/ bakım verenleri desteklemek emeli ile hazırlanmıştır.
- Unutmayın, çocuklarınızı en yeterli siz tanıyorsunuz ve sıkıntı durumlarla nasıl başa çıktıklarını da siz biliyorsunuz. Birçok aile için, çocukların yangının yaşandığı yere dönmemesi, böylelikle meskenlerini, hayat alanlarını (mahalle ya da arazileri) hasarlı halde görmemeleri en uygun seçenek olabilir. Birtakım ailelerse, geri dönmelerinin normalleşmelerine ve güzel olma hallerine yardımcı olacağını düşünebilir. Birebir ailedeki her çocuk için farklı bir yaklaşım izlenmesi de gerekebilir.
- Evinize/mahallenize/arazinize dönmek inançlı olduktan sonra durumu pahalandırmak için yapacağınız birinci keşif ziyaretinizde çocuklarınızı yanınıza almayın. Onlara şöyle diyebilirsiniz: “Neler olduğunu görmek için konuta geri gidiyoruz. Biz ne olup bittiğine bakarken sizin burada kalmanızı istiyorum. Hepimizin geri dönmesinin yeterli bir fikir ve inançlı olduğundan emin olmamız gerekiyor. Gittiğimizde dikkatli olacağız.” Çocuklarınıza geri döneceğiniz vakit dilimini belirtin. Şayet gecikecekseniz yahut telefonla ulaşılmaya müsait olmayacaksanız, mümkün olan en kısa vakitte çocuklarınızı arayın.
- Yanmış alanlara girmeden evvel kendinizin ve ailenizin sıhhatini nasıl koruyabileceğinize ait bilgi alın. Gerekli giysi ve esirgeyici ekipmanları yanınızda bulundurun; sağlam ayakkabı, uzun kollu pamuklu giysi, gerektiğinde ağız ve burnunuzu kapatabileceğiniz havlu vb.
- Çocuklarınıza yaşanan hasarla ilgili doğruları söyleyin. Küçük çocuklar, tüm bilgileri bir kezde dinleyemeyecekleri için onlarla birkaç kısa konuşma yapılması gerekebilir. His ve fikirlerini tabir etmelerine müsaade edin ve soru sorabilecekleri bir ortam yaratın, lakin onları konuşmaya zorlamayın.
- Kaybettikleri şeylerin yasını tutmaları için alan tanıyın. Hislerini dışa vurma davranışı olarak ağlama, sessizleşme, soru sorma, vb. davranışları olursa bunları doğal karşılayın.
- Çocuklarınızın yangın bölgesini görmemeleri gerektiğine karar verirseniz onlara bunu belirtin ve nedenlerini açıklayın. Şayet daima bir arada geri dönmeye karar verirseniz, hasarlı alanlarda neler görebileceklerini gitmeden evvel somut formda tanım edin. Görecekleri ortamın keder, kızgınlık yahut dehşet üzere hisleri açığa çıkarabileceğini farkında olun. Onlara, yanlarında olacağınızı, korkutucu görünen şeyler görebileceklerini yahut kokusunu alabileceklerini (duman kokusu, yanmış, kararmış binalar vb.) lakin artık geri dönmenin inançlı olduğunu açıklayın.
- Çocuklarınızın ne beklemeleri gerektiğini idrak etmelerine yardımcı olmak için, herkes için inançlı olup olmadığını kıymetlendirmek üzere birinci keşif için gittiğinizde alanın ve mülkünüzün fotoğrafını yahut görüntüsünü çekebilirsiniz. Birtakım çocuklar geri dönmek istemeden evvel neler olup bittiğini görmek isteyebilir. Kimileriyse gidip şahsen görmek isteyebilir, bu manzaralar ne bekleyeceklerine hazırlanmalarına yardımcı olabilir.
- Çocuklarınızın konutlarına dönmekten ne beklediklerini anlamak yararlı olabilir. Onlara ne görmeyi yahut bulmayı umduklarını ve hasarı gördükleri vakit nasıl hissedeceklerini düşündüklerini sorun. Birden fazla vakit, çocuklar kaybolan eşyalarından kimilerini bulmayı umarlar, şayet bu mümkün değilse gitmeden evvel onları bilgilendirin ve bu husustaki muhtemel baş karışıklığını masrafın. Hala gitmek isteyip istemediklerini denetim edin.
- Çocuklarınıza karşı olağandan daha sabırlı olmaya itina gösterin. Şayet çocuklarınız alana ulaştığınızda otomobilden inmek istemezse, ısrar etmeyin. Yakından bakmak isterlerse, bir meskeni konut yapan şeyin beşerler ve deneyimler olduğunu söyleyebilir, hüzün yahut kaybın yanında sahip oldukları olumlu anıları düşünmek için onları teşvik edebilir ve her vakit bu anılara sahip olacaklarını hatırlatabilirsiniz. Sevdiklerinin, evcil hayvanlarının ve çiftlik hayvanlarının güvenliği ile ilgili tasalarını masrafın. Şayet sevdikleri biri yahut evcil hayvanları öldüyse yahut kaybolduysa bunu çocuklarınıza dürüstçe söyleyin. Sordukları soruları uygun biçimde cevaplandırın. Yanıtı bilmiyorsanız bilmediğinizi söylemeniz sorun değil. Ebeveynlerin irtibatı devam ettirmelerinin çocukları rahatlattığını bilin.
*Uyarlayan: İdil Türkmen Ayaydınlı, Zeynep Sanduvaç (Nirengi Derneği)
Uyarlama Kaynağı: Brymer, M., Schreiber, M., Ross, L. (2020). Topluluğunuz denetim edilemeyen yangından ziyan gördükten sonra çocukları hazırlamak Los Angeles, CA ve Durham, NC: Ulusal Çocuk Travmatik Gerilim Merkezi
Yangınlardan dolaylı etkilenen çocuklar için öneriler
Nirengi Derneği ruhsal danışmanlık takımından Uzman Ruhsal Danışman Ayşegül Gürel Arabacıoğlu, Uzman Ruhsal Danışman Elçin Külahçıoğlu Gözegir, Uzman Klinik Psikolog Merve Özmeral Yangınlardan Dolaylı Etkilenen Çocuklar için Önerilen Ebeveyen/Bakım veren Tavır ve Davranışları’nı kaleme aldı.
Son periyotlarda ülkemizde ve dünyada meydana gelen yangınlar tıpkı başka doğal afetler üzere çocuklar için de yetişkinler üzere şahit olunması güç tecrübelerdir. Bu tıp travmatik olaylar sonrasında çocuk ve ergenler hüzün, tasa, kaygı üzere hisler yaşayabilir; yetişkinlerin onları sakinleştirmesine muhtaçlık duyabilirler.
- Sosyal medya ve irtibat kanallarından maruz kalınan imajlar ve bilgiler çocuklar için epey travmatize ögeler olabilmektedir. Çocukların bu içeriklere maruz kalması olabildiğince önlenmelidir.
- Çocuklar bu süreç hakkında sık sık sorular sorulabilir, birebir açıklamaları tekrarlayan formda duymak isteyebilirler. Bu soruları dengeli ve şefkatli biçimde, baş karıştırmadan yanıtlamaya çalışmak gerekmektedir, bilinmeyen bir bahiste birlikte araştırma önerilmelidir. Konuşmayı isteyen çocuğun bu isteği bastırılmadan desteklenmeli, paylaşımları cesaretlendirilmelidir.
- Çocuğun daha evvel güç vakitler yaşadığında onlarla nasıl başa çıktığı konusunda sohbet etmek, başa çıkma metotlarını vurgulamak ruhsal dayanıklılığını geliştirmek konusunda dayanak olacaktır.
- Dokumak, göz teması kurmak, sarılmak, kısa yürüyüşlere çıkmak, birlikte nefes idmanları yapmak, sakin bir ses tonuyla konuşmanın düzgünleştirici tesirini kullanmak destekleyici olabilir.
- Güvende hissetmesini desteklemek için şayet mümkünse çocuğun olağan hayat rutinlerinin çok bozulmadan devam etmesini sağlamak da yararlı olacaktır.
- Doğanın daha çok korunması için aile olarak neler yapabileceğinizi birlikte konuşabilir, bir arada uygulamaya başlayabilirsiniz. Bu yolla bir şeylerin yoluna gireceği inancı da pekişecektir.
- Çocuklar travmatik tecrübeler sonrasında oyunlarında sık sık olayları canlandırabilirler. Bu aileleri bazen korkutsa da sanılanın bilakis çocukların sakinleşmek için kullandıkları yeterli bir yoldur. Oyunun güzelleştirici gücüne müsaade verilmeli bu oyunlar durdurulmamalıdır.
- Çocuk ve ergenlerin uzun vadeli halde uyku ve iştah durumunda değişimler, günlük rutininde bozulmalar, tasayla bağlı olarak gece kabusların eşlik etmesi ve çocuklar için tek uyumada zahmet, alt ıslatma, huy değişimleri gözlemlendiği takdirde bir uzmandan dayanak almak yararlı olacaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
