Kontrolsüz teknoloji kullanımının çocuğun gelişimi üzerindeki olumsuz tesirlerine işaret eden Psikiyatrist Prof Dr Nevzat Tarhan Escort Karataş bu durumun öğrenilmiş otizme neden olduğunu söyledi Bütün gün bilgisayar tablet ya da televizyonla vakit geçiren çocuğun bağlantı kuramadığını belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Öğrenilmiş otizm şudur Bütün gün bilgisayarla Karataş escort uğraşan çocuk bağlantı kuramıyor Nasılsınız amca diyemiyor çabucak Bilgisayarla tık tık oynuyor o öğrenilmiş otizmdir Erişkin yaşta çok zeki deha diyorsun lakin herkes gülüyor anlamıyor Neye gülüyorlar diye mana veremiyor Karataş escort bayan zira duygusal okuryazarlık mahareti gelişmemiştir Öğrenilmiş otizm artıyor diye konuştu
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof Dr Nevzat Tarhan çocuklarda davranış bozukluklarına ait değerlendirmede bulundu
Çocukta davranış bozukluğu nedir
Çocuğun her yaşına nazaran bir davranış olgunluğu olduğunu belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Çocuk yaşına uygun davranış olgunluğunu göstermiyorsa o durumlar davranış bozukluğu hudutlarına giriyor Mesela çocuğun altına kaçırması bir örnek olarak verilebilir Çocuk 1 5 2 yaşına kadar tuvalet eğitimini öğreniyor Okul çağına gelmiş çocuk hala idrarını kaçırıyorsa bu bir davranış bozukluğu oluyor Tırnağını yiyorsa davranış bozukluğu oluyor Gülünecek yerde gülmeyip ağlanacak yerde ağlanmıyorsa yani konuklar geldiği vakit nasıl davranacağını bilmiyorsa ne vakit oturup kalkacağını bilmiyorsa davranış bozukluğundan kelam edilebilir Yani çocuğun yaşına uygun formda olgun davranışlarda bulunması lazım diye konuştu
Çocuğun yaşına uygun davranmamasının da davranış bozukluğu olarak değerlendirilebileceğini belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Ürkek utangaç davranış fazla içine kapanık olma kimseyle konuşmamak da bir davranış bozukluğudur Örneğin mesela konuta konuk gelir onun pardösüsünün ucunu keser Bu davranış bozukluğudur Ortalığı karıştırır bırakır Bunlar davranış bozukluğu olarak kıymetlendirilebilir Davranış geliştirmek çocuğa genetik olarak gelen bir şey değildir Çocuğun hayatı öğrenmesi davranış geliştirmesi olumlu davranış ile olumsuz davranışı ayırt etmesinde toplumsal öğrenme vardır Kimi çocuklarda yıkıcı davranış bozuklukları vardır Mesela yangın çıkarır her şeye karşı olur ağzından evet sözü çıkmaz kuralları bozmaktan zevk alır Bütün bunlar davranış bozukluğudur diye konuştu
Otizmde artış var
Çocuğun yaşına nazaran davranmayı öğrenmesi gerektiğini belirten Prof Dr Nevzat Tarhan şunları söyledi Mesela nerede duracağını bilmesi gerekiyor Bunu çocuk nasıl öğrenir Genetik değil bu Pandemi periyodundan global olarak herkes etkilendi Her yaş kümesi etkilendi Çocuk yaş kümesi daha da çok etkilendi Çok aşikâr olmuyor lakin biz çocuk psikiyatri polikliniğinde önemli olaylar görmeye başladık Otizmde artış var Otizm neden artıyor İki türlü otizm vardır Genetik kaynaklı olan otizm ve sonradan gelişen otizm vardır Bunların tamamına otistik spektrum bozukluğu deniyor Bu çocukların beyni farklı gelişiyor Çocukta nörogelişim bozukluğu olmaması için dört beş hünerin uygun gelişmesi gerekmektedir İnce motor marifet kalın motor maharet Mesela ince motor marifet düğmelerini ilikleyebilmesi kaba motor marifet ise top oynamasıdır Düşüp kalkmadan yürüyebilmesi kaba motor hüneridir Zihinsel zekâ marifetleri vardır Pandemi periyodunda bu zekâ maharetleri ve mantıksal zekâ maharetleri tam aksisi çok düzgün gelişiyor ancak tam aksisi ince motor kaba motor marifetleri gelişmiyor
Gecikmiş konuşma otizmin belirtisi
Çocukta lisan gelişiminin de kıymetli olduğunu belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Dil hünerlerinin de gelişmesi çok kıymetli Çocuk dört yaşına geldiği halde cümle kurmayı öğrenememiş gecikmiş konuşma otizmin bir işaretidir Otistik mi diye bir bakıyoruz ki çocuk bütün gün konutta televizyonun karşısında buna klip sendromu deniyor Çocuk devamlı klip seyrediyor konuşma gereksinimi hissetmiyor Hissetmeyince de konuşmayı öğrenmiyor ve öğrenmediği için de konuşamıyor Televizyon ve tablet ucuz bakıcı Anne baba eline tableti veriyor Çocuk orada vakit geçiriyor ne hoş oyalanıyor diye düşünüyorlar Çocuğun orada yalnızca görsel maharetlerini geliştiriyor fakat dilsel maharet geliştiremiyor işitsel beceriyi tam geliştiremiyor İnce kaba motor maharetleri geliştiremiyor Çocuk bunların hepsini toplumsal ortamda arkadaş ortamında öğreniyor diye konuştu
Çocuk her şeyi ailede öğreniyor
Çocuk için birinci toplumsal ortamın aile onun için ailenin kutsal olduğunu kaydeden Prof Dr Nevzat Tarhan Aile kurumsal olarak kutsaldır zira çocuğun ilkokuludur Ailenin dağılmasının makus sonuçlarını gelişmiş ülkeler görmeye başladılar Ne yapacağız diye feryat ediyorlar diye konuştu
Şu anda yeni bir bilim kısmının ortaya çıktığını kaydeden Prof Dr Nevzat Tarhan Çocuklara bilgelik eğitimine başlandı Neden öğretiliyor Onlara palavra söylememeyi paylaşımcı olmayı empati kurmayı öğretmek hedefleniyor Kız çocuklarında empati dürtüsel olarak daha çok gelişmiştir erkek çocuklarında daha azdır Anaokulu çocuklarında müşahede yapıyorlar Birisi düştüğünde kız çocukları gidip yardım ediyor erkek çocukları oynamaya devam ediyor Erkeğin benmerkezciliği biyolojik tabiatının sonucudur Kızların empatik olması da biyolojik tabiatlarının onlara bir armağanıdır Çocuklara bunları yanlışsız formda eğitmek için aile ortamına muhtaçlığımız var İnançlı alan olması lazım yani konut aslında inançlı alandır Konutlara son sığınak aile diyoruz Mesken çocuğun kendini inançta hissettiği bir alandır Çocuk konutta memnunsa o çocuk en büyük armağanı almış demektir Kıymetli ikramlardan daha değerlidir Onun için tebessüm birkaç hoş kelam yeterlidir diye konuştu
Olumlu davranışları pekiştirilmeli
Çocuğun olumlu davranışlarının pekiştirilmesi gerektiğini belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Çocuğa olumsuz yaklaşmak ve eleştirmek yerine hoş davranışını onaylamak değerlidir Ne hoş yapmışsın bravo sana diyerek hisleri söz etmek önemlidir diye konuştu
Çocuğun temel davranış kurallarını 10 yaşına kadar öğrendiğini belirten Prof Dr Nevzat Tarhan çocuğa verilecek ceza konusunda da ihtarlarda bulundu
En değerli ceza anne ve babasının üzüldüğünü görmesidir Şayet anne baba sevgi cömertiyse anne babanın moralinin bozulduğunu görünce çocuk çabucak Ben yanlış yaptım diyerek yanlışını düzeltir Pandemi periyodunda çocuk daha çok anne ve babayla bir ortada oldu Ortada eğitim yanılgıları varsa bu patlak verecektir
Çocuğa maharetlerin öğretilmesi konusunda eksiklikler varsa çeşitli teknikler kullanılabileceğini hatırlatan Tarhan Çocuk bu türlü durumlarda bize geliyor duyu bütünleme testi yapıyoruz Sonra bakıyoruz ki birtakım maharetleri gelişmemiş zayıf alanlara çalışıyoruz Görsel maharetler istikrar marifetleri işitsel maharetler bütün bunlar çalışılıyor ve burada ince ve kaba motor öğreniliyor Bu usuller olağan otizmde davranış geliştirmek için kullanılıyor diye konuştu
Öğrenilmiş otizme dikkat
Öğrenilmiş otizm kavramına da değinen Prof Dr Nevzat Tarhan Mesela bu duruma bilgisayar üzere teknik hususlarla ilgilenenlerde çok rastlanır Öğrenilmiş otizm şudur Bütün gün bilgisayarla tabletle akıllı telefon ve televizyonla uğraşan çocuk irtibat kuramıyor Nasılsınız amca diyemiyor hemen Bilgisayarla tık tık oynuyor o öğrenilmiş otizmdir O nedenle bunların hepsi patolojik durumlardır Erişkin yaşta çok zeki deha diyorsun lakin herkes gülüyor anlamıyor Neye gülüyorlar diye mana veremiyor zira duygusal okuryazarlık mahareti gelişmemiştir Öğrenilmiş otizm artıyor Top oynuyor fakat bir türlü ahenk sağlayamıyor Uygun konuma giremiyor Onları birebir eğitmek gerekiyor dedi
Beyin temelli öğrenme öne çıkıyor
Günümüzde eğitim sisteminde metot değiştirildiğini beyin temelli öğrenmenin öne çıktığını belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Çocuğu sıraya oturtup saatlerce teorik ders anlatmak tarihe karıştı Faal öğrenme var deneyimleyerek öğrenme var Temeli de nörobilime dayanıyor Beyin temelli öğrenme var Bu öğrenmede ne var Bu öğrenme modeli çocuğa toplumsal ortam içinde fiziği kimyayı öğretecek Sokakta bahçede öğrenecek çocuk odalara tıkayarak öğretmeyeceğiz Bu türlü yetiştirilen çocuklar kaygıyla yönetilmeye alışıktır Dehşetle yönetilen bir toplumda gelişme beklenmemeli diye konuştu
Google uygulamasının iki yüksek lisans tezinden çıktığını belirten Prof Dr Nevzat Tarhan Bunların hepsi girişimcilik özgüvenle oluyor Çocuklarımızı bu türlü bir ortamda yetiştirmeyip mum üzere olsunlar diye eski gelenekle yetiştirirsek biz global yarışı kaybederiz Tüketici bir obje oluruz Üretici bir toplum olmak istiyorsak üretim odaklı bir hayat sistemi olmalıdır Şu anda hedonizm yani zevkçilik global bir hastalık haline geldiği için daima tüketmeyi düşünüyoruz Meğer çocuklara küçük yaşta üretken olma ve bu istikamette düşünme öğretilmelidir Çocuğa ne üretebilirim niyeti öğretilmelidir Bu davranış geliştirmedir dedi
Altı yaştan evvel sorumluluk öğretilmeli
Çocuğa küçük yaşlardan itibaren sorumluluk verilmesinin de kıymetli olduğunu vurgulayan Prof Dr Nevzat Tarhan altı yaşından evvel çocuklara sorumluluk şuuru vermenin kıymetine işaret ederek şunları söyledi
Çocuğa o yaşın sorumluluklarını öğretmezsen çocuk benmerkezci olur Narsistik bir birey olur Bizim kültürümüzde çoktur o Kendine bağımlı yetiştiriyor Morali bozuluyor ezayı nasıl gidereceğini öğrenemiyor Kendini eğlendirmeyi öğrenemiyor Kendini sakinleştirmeyi öğrenemiyor Üzüldüğü vakit üzüntüyü nasıl gidereceğini bilmiyor Bunlar sorun çözme hünerleridir Bunları anne babanın çocuğa öğretmesi gerekmektedir Okul başladıktan sonra bunları öğretmek çok sıkıntı geç kalınmış oluyor Altı yaşından sonraki devir de kıymetli doğal lakin bunları altı yaşından evvel öğretmek gerekiyor Çocuk öğrenmezse bağımlı bir kişilik olur Her şeyi annesine birilerine sormak ister Bağımlı yaşamak zorunda olur bireyselleşemez
Çocukta hayal kurma marifetini geliştirmenin de gerekliliğine işaret eden Prof Dr Nevzat Tarhan Anne babalar farkında olmadan çocukların hayallerini çalıyorlar Çocuk hayal kuracak sonra bir şey isteyecek istek uyanınca gereksinim ortaya çıkacak gereksinim oluşunca tekrar hayal kuracak ve gaye geliştirecek Bu bir gereksinim döngüsü halinde dönüyor Hayal kurmayan bir çocuğun anne ve babası çocuğun her istediğini yaparsa çocuğun hayal kurmasına gereksinim kalmaz Bu çocuğun keşfedici girişken üretici olması beklenmemelidir diye konuştu
Çocuk yetiştirirken bu noktalara dikkat
Çocuk yetiştirmede tutarsız disiplin nedeniyle ebeveynlerin yanılgılı davrandığını belirten Prof Dr Nevzat Tarhan şunları söyledi
Çocuklarımızı yetiştirirken değerli yanlışlar yapıyoruz Pandemide bu durum daha çok ortaya çıktı Anne babanın yanılgılarını okul üzere toplumsal etraf de biraz törpülüyordu Artık tek öğretme kaynağı anne baba oldu Burada hem sevgi hem öfke geliştiren çocuk tipi ortaya çıkacak Çocukta berbat aksiyonlar varsa anne baba palavra söylemiyorsa bile çocukta konutta tutarsız bir disiplin vardır Tutarsız disiplin olan yerlerde çocuk bir gün palavra söyledi anne reaksiyon vermedi ve görmemezlikten geldi Çocuk palavrayla sonuç almayı öğrendi Çocuklarda mesela savunma palavraları vardır Suçluluk hissini gidermek için savunma palavrası söylerler Anne bu durumda çocuğu hem vazoyu kırmışsın hem palavra söylüyorsun diye pataklarsa çocuk yalnızca korkmayı öğrenir Hâlbuki annesi Bir yanılgı yaptın aslında Gerçek olmayan bir şey söyledin Bu vazoyu kırmandan daha büyük bir yanlıştır derse çocuk bu konutta dürüstlüğün prim yaptığını ve annesinin ona paha verdiğini öğrenir Bu türlü olunca çocuk bir daha palavra söyleyerek kendini savunma üzere bir refleks daha gerçekleştirmez 0 6 küçük bir yaştır lakin beyin o yaşta öğrenecek bunu O nedenle her şey 0 6 yaş ortasında daha yeterli öğreniliyor Hayatımızda öğrendiklerimizin 50 si 0 6 yaş ortasında öğrendiğimiz şeylerdir Davranış geliştirme de tıpkı formdadır Palavra söyleyen bir çocuğa palavra söylemenin onaylanmadığı kurallı bir ortam geliştirmek gerekiyor Anne babanın ortak bir lisan oluşturması değerli Çocuğun gelişen ruhuna kıssalarla sözlerle tohumlar atmamız lazım Hangi yaşta olursa olsun onaylanmayan bir ortam olursa palavra prim yapmıyorsa çocuk ondan vazgeçiyor Çocuğa bu türlü bir aile ortamı kurmamız çok değerlidir
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı
